Wacław Potocki „Kto mocniejszy ten lepszy”- interpretacja i analiza utworu

Wacław Potocki w swoim utworze pt.: „Kto mocniejszy ten lepszy” porusza problematykę tolerancji religijnej. Pierwotny tytuł tego dzieła brzmiał „O kadukach aryjańskich”. W 1658 r. arianom postawiono ultimatum - albo w ciągu trzech lat nawrócą się na katolicyzm, albo będą zmuszeni opuścić tereny Rzeczypospolitej. Przyjrzyjmy się, jak zapatrywał się na ten problem jeden z najwybitniejszych twórców polskiego baroku.

Wacław Potocki był arianinem, który po wspiminanym ultimatum dokonał konwersji na chrześcijaństwo. Od tego czasu stał się jeszcze bardziej zaciętym przeciwnikiem Wazów, z których szczególnie Zygmunt III uchodził za fanatyka religijnego. Gdyby podjął inną decyzję musiałby nie tylko opuścić Polskę, ale także pogodzić się z konfiskatą całego majątku (tzw. kadukiem). Dlatego możemy się spodziewać, że utwór „Kto mocniejszy ten lepszy” będzie skargą na prawo silniejszego.

W wierszu zostały przedstawione argumenty, które obalają postanowienia z 1658 r. Pierwszym z nich jest fakt, iż wiara jest darem od Boga, a jeśli ktoś nie został nią obdarzony, to nie można zabierać mu majątku i skazywać na tułaczkę. Dla wzmocnienia jego wymowy przywołani zostali jeszcze chrześcijanie, którzy pomimo przynależenia do Kościoła nie postępują zgodnie z jego nakazami. Pada pytanie retoryczne dlaczego ich także nie pozbawia się majątków.

Następnie podmiot liryczny zastanawia się nad przyczyną odpuszczenia kar pozostałym innowiercom, w tym Żydom. Prędko uzasadnia to faktem, że Żydzi posiadają spore sumy pieniędzy, którymi mogą się wykupić. Zadane zostaje kolejne pytanie retoryczne: „A kędyż sprawiedliwość za pieniądzmi chodzi?”

Ostatecznie prowadzone są rozważania nad tym, dlaczego to arianie będą wypędzeni z ziem Rzeczypospolitej. Odpowiedź ponownie jest bardzo prosta, ponieważ jest ich mnieji są słabsi. Dlatego nie będą w stanie stawiać oporu. Kwestiami religijnymi rządzi więc prawo silniejszego, które tak naprawdę jest żadnym prawem, gdyż argumentem większej potęgi rozwiązuje się spory poza kodeksami.

Utwór zbudowany jest w sposób bardzo ciekawy. To dialog dwóch chrześcijan, z których jeden jest prawdopodobnie niedawno nawróconym arianinem. Świadczyć może o tym fakt, iż posiada on sporo wiadomości na temat braci polskich. Wiersz jest stychiczny, składa się z 39 wersów rymujących się parzyście (z wyjątkiem jednego). Liczba sylab w każdej linijce jest identyczna i wynosi 13. Utwór nie ma rozbudowanej warstwy stylistycznej, ponieważ nacechowany jest politycznie i musi być zrozumiały i przejrzystydla każdego odbiorcy. Jego sprytna konstrukcja pozwala wyrażać poecie swoje poglądyw sposób mniej bezpośredni i rzucający się w oczy.

„Kto mocniejszy ten lepszy” to wiersz podejmujący temat braku tolerancji religijnej. Poeta staje po stronie ludzi pokrzywdzonych w wyniku postanowień z 1658r. Przytacza rozsądną argumentację, zaznacza że religia jest kwestią indywidualną i nie powinno się dzielić ludzi na lepszych i gorszych ze względu na nią.