Umberto Eco „Imię róży” - charakterystyka Adso z Melku

Adso z Melku jest nie tylko bohaterem, ale i narratorem powieści. To z jego punktu widzenia poznajemy wydarzenia, jakie miały miejsce we włoskim opactwie benedyktynów. Adso opowiada zdarzenia, których był świadkiem jako młody chłopak, uczeń Wilhelma z Baskerville, ale kiedy przystępuje do spisywania tej historii, jest już człowiekiem dojrzałym. Ma więc pewien dystans do swej opowieści, postrzega ją nieco inaczej, niż wiele lat wcześniej, kiedy był jednym z jej uczestników.

Adso, jako bohater powieści, jest osiemnastoletnim nowicjuszem w zakonie benedyktynów. Jest on człowiekiem inteligentnym i bystrym, jednak w zestawieniu ze swoim mistrzem, wyjątkowo spostrzegawczym i mądrym Wilhelmem z Baskerville, często wydaje się naiwny, uderza też jego brak doświadczenia. Jednak Adso bardzo pragnie pogłębiać swoją wiedzę, to przede wszystkim łączy go z jego nauczycielem. Uczy się szybko, jest bardzo pomocnym detektywem, niektóre tajemnice udaje mu się rozwikłać nawet wcześniej niż Wilhelmowi. Jednocześnie nieustannie zadaje pytania i poszukuje wyjaśnień. Widać, że jego towarzystwo sprawia Wilhelmowi wiele radości, a jego podziw daje mu poczucie satysfakcji. Wilhelm był człowiekiem wymagającym, toteż oczekiwał od swego ucznia, że będzie pojętny i pilny. Wydaje się, że Adso w pełni spełniał pokładane w nim nadzieje. Mistrz i uczeń dobrze się rozumieli, rozwiązanie zagadki było ich sukcesem, z którego jednak Wilhelm nie potrafił się cieszyć, ponieważ zakończyło się pożarem, w którym została zniszczona biblioteka i całe opactwo. Na zakończenie swej opowieści Adso pisze: „Od tragicznej nocy, kiedy to Wilhelm ujawnił mi swoje rozczarowanie w obliczu ruiny opactwa, nie mówiliśmy już o tej sprawie, jakby kierując się niemą umową”.

Naiwność i niewinność Adoso zostają wystawione na poważną próbę. Jego szczere serce żywi sympatię do miejscowej wieśniaczki. Jak się później okazuje, dziewczyna oddaje swe ciało mnichom z opactwa w zamian za jedzenie. To odkrycie zachwiało wiarą młodego micha, któremu trudno jest pojąć, jak bracia mogą się dopuszczać takiego grzechu i niegodziwości.

Wilhelm i Adso to para głównych bohaterów, to oni prowadzą całe śledztwo w sprawie tajemniczych zgonów wśród bernardynów. Łączy ich umiłowanie wiedzy, dążenie do prawdy i sprawiedliwości. Wilhelm jest człowiekiem wykształconym, wszak przybywa jako przedstawiciel franciszkanów w celu podjęcia dysputy o ubóstwie Chrystusa. Jego mądrość, obszerna wiedza, ale też przenikliwość i spostrzegawczość bardzo imponują młodemu uczniowi. Adso stawia sobie Wilhelma za wzór i dąży do takiej samej mądrości. Podstawowa różnica między nimi dotyczy wieku, a pośrednio i doświadczenia oraz swego rodzaju uczuciowości, skłonności do kierowania się sercem.

Wilhelm jest racjonalistą, skupionym na faktach, wierzy w to, co można dostrzec i to, co można wydedukować. Naiwność Adsa sprawia, że jest on bardziej otwarty na pozazmysłowe doświadczenia. Widać to wyraźnie w chwili, kiedy młody uczeń z zachwytem kontempluje portyk kościoła. Piękno architektury budzi w nim religijne uczucia, podczas gdy jego nauczyciel nie jest zdolny do takich uniesień – jak wyjaśnia narrator – „(...) gdyż był ulepiony z innej gliny i jego wzruszenia były czysto umysłowe albo stłumione”.

Ten komentarz pochodzi już od narratora, a więc Adsa wiele lat później, kiedy jest już innym człowiekiem. Dopiero przez pryzmat późniejszych doświadczeń jest w stanie ocenić naturę swojego nauczyciela, zrozumieć to, co wówczas pozostawało dla niego tajemnicą. Charakteryzując Adsa z Melku musimy więc wziąć pod uwagę, że występuje on w dwóch rolach – młodego romantyka, którym rządzą emocje, choć pragnie być podobny do swego mistrza, i dojrzałego mężczyzny, który w znacznym stopniu osiągnął swój ideał.