Adam Mickiewicz „Grażyna” - Litawor - ocena postępowania Litawora

Litawor to bohater, który dla osobistej korzyści planuje przymierze z krzyżakami przeciwko swym rodakom. Ta decyzja jest w utworze surowo osądzona i staje się przyczyną tragedii. Litawor ponosi odpowiedzialność za śmierć ukochanej żony, co popycha go do samobójczej śmierci na jej stosie pogrzebowym. Ten akt rozpaczy służy oczyszczeniu bohatera, sprawia, że jego ocena nie jest jednoznacznie negatywna.

Plan Litawora jest ośrodkiem akcji utworu. Książę Nowogródka, zgodnie z prawem, powinien objąć we władanie ziemię lidzką, należną mu jako dziedzictwo jego żony, Grażyny. Ale tereny te zostały już zagarnięte przez księcia litewskiego Witolda. Dlatego Litawor decyduje się odbić je siłą, uderzając na Witolda. Sam nie jest w stanie pokonać potężnego księcia, toteż decyduje się na przymierze z zakonem krzyżackim. Krok taki jest zdradą wobec ojczyzny. Roszczenia Litawora są słuszne, ale sposób ich dochodzenia zostaje osądzony jednoznacznie negatywnie. Niemoralne są jego motywy. Litawor kieruje się chęcią posiadania, rozszerzenia swej władzy. Powoduje nim zazdrość o fortunę i powodzenie Witolda: „Od Fińskich zatok po Chazarów morze / Wszystkie pod siebie zagarnął już miasta... / Sam w jakim mieście, w jakim siedzi dworze! / […] A ja...