Jan Kochanowski „Wy, którzy pospolitą rzeczą władacie” - ideał władcy w pieśni Kochanowskiego

Pieśń Jana Kochanowskiego pod tytułem „Wy, którzy pospolitą rzeczą władacie” jest utworem skierowanym do ludzi, którzy stoją przy sterze państwowym i posiadają władzę, z której powinni zrobić dobry użytek. Kochanowski podkreśla, ile od takich osób zależy dobro ojczyzny. Pouczając i zwracając uwagę na najistotniejsze problemy, jednocześnie pokazuje, jak prawidłowo pożytkować czasy swojego panowania. Z pieśni poety wysnuwa się obraz ideału władcy – władcy doskonałego.

Ludzie, którzy rządzą, mają po swojej stronie sprawiedliwość. Rządzą słabszymi, którymi powinni opiekować się, jak Bóg owieczkami Bożymi. Idealny władca to ten, który stoi po stronie słabszych i pokrzywdzonych i władzę wykorzystuje dla dobra prostego ludu. Rządzący zasiadają na ludzkich tronach. Pod ich ręką znajdują się pomniejsi, zwyczajni – „stado boże”: „Wy, mówię, którym, ludzi paść poruczono/ I zwierzchności nad stadem bożym zwierzono”.

Powinnością tych ludzi jest czuwanie nad bezpieczeństwem ludu. Idealny władca to ten, który nad swój urząd ceni bardziej wdzięczność innego człowieka. Ponadto musi wiedzieć, że nad nim znajduje się jeszcze jeden pan – Bóg, który osądza z każdego przewinienia, wymierza sprawiedliwość zawsze. Bóg nie rozróżnia, kto jest panem, a kto nie: „Nie bierze ten pan darów ani się pyta,/ Jesli kto chłop czyli się grofem poczyta;/ W siermiędze li go widzi, w złotych li głowach,/ Jesli namniej przewinił, być mu w okowach”.

Ideał władcy w pieśni Jana Kochanowskiego to obraz człowieka renesansu – humanisty, dobrego dla swoich poddanych, uwzględniającego ich głos, słuchającego tego, co mają do powiedzenia i postępującego w zgodzie z własnym sumieniem. We władzy państwowej najważniejsza jest mądrość i wyważenie. Panujący kierować się powinien rozumem, życiową mądrością, dzięki której może poznać, co jest dobre, a co złe i jak postępować właściwie. Nierozsądne rządy mogą doprowadzić do tragicznych w skutkach wydarzeń. Poprzez złe rozporządzanie tym, co Bóg dał panującym, mnóstwo państw i królestw upadło i zginęło.

Idealny władca to ten, który myśli przede wszystkim o dobru ogółu. O swoich prywatnych zachciankach powinien zapomnieć. Sprawy osobiste powinien odłożyć na bok. Zamiast tego jego obowiązkiem jest zajmowanie się problemami dręczącymi poddanych. Władca jest dla swojego ludu, a nie dla zaszczytów, godności. Rządzący musi wiedzieć, że na jego barkach spoczywa niebagatelna odpowiedzialność – odpowiedzialność za innych ludzi, losy całego państwa. Sterowanie krajem nie jest łatwe, wymaga mądrości – mądrości życiowej.

Kochanowski w swojej pieśni „Wy, którzy pospolitą rzeczą władacie” przedstawia listę pouczeń skierowanych do panujących, które mają na celu wykazanie podstawowych i wartościowych zalet prawdziwego władcy. Ten idealny zwierzchnik powinien kierować się rozsądkiem zarówno w kwestii rządzenia państwem, jak i rządzenia ludźmi. Dobroć i panowanie w imię Boże zjedna idealnemu władcy lud, nad którym ma władzę. Nie jest on zapatrzony w swoje cele. Nie chce korzyści związanych ze stanowiskiem, które zajmuje. Jedyne na czym mu zależy, to ogólnie pojęte dobro ludu, którym zarządza, a co za tym idzie – dobro całego państwa. Idealny władca potrafi zarządzać krajem tak, aby te miało sytuację ustabilizowaną, w zgodzie z Bożym planem.