Dekret grudniowy - znaczenie, interpretacja

Dekret grudniowy był efektem epoki napoleońskiej, i został ustalony przez władze Księstwa Warszawskiego 21 grudnia 1807 r. zakładał wolność osobistą wszystkim mieszkańcom Księstwa Warszawskiego. Regulował zasady prywatnej własności i kapitalistycznej polityki. Dzięki dekretowi grudniowemu zniesiona została własność feudalna a zastapiono ją własnością prywatną. Pozbawiono chłopów prawa do ziemi. Dekret zezwalał również na to aby dziedzic mógł usunąć chłopstwo ze swojej ziemi jak tylko mu się podobało, miał wolną rękę do decydowania o swojej ziemi. 

Właściciel był jednak uzależniony od tzw. półrocznego wymówienia. 

Dzięki dekretowi grudniowemu chłopstwo nie musiało już dożywotnio uczestniczyć w pracy na terenie jednego właściciela.  Chłop mógł zmieniać swoje miejsce, pod warunkiem jednak, że odda właścicielowi tzw. załogi. Załogi oznaczały zasiewy i budynki. 

Z ekonomicznego punktu widzenia dekret grudniowy był atakiem na chłopstwo ponieważ chłopi nie byli zdolni do znalezienia innej pracy poza rolnictwem, stad też dekret uderzał w przydatność chłopów i sprawiał, że zostali poniekąd uzależnieni od swoich panów.

Formalnie dekret dawał chłopom wolność i swobodę działania. 

Z drugiej strony jeśli chłop nie chciał utracić swojej ziemi, musiał zaakceptować dyktat swojego pana. Zazwyczaj dobywało się to w postaci tzw. pańszczyzny. Stosunkowo kontrowersyjny dekret z jednej strony uwalniał chłopów z drugiej zaś całkowicie ich ograbiał. Chłop dzieki dekretowi mógł dowolnie opuścić ziemię i zmienić zakres swojej działalności. 

Pańszczyzna była czyms uwłaczającym, mimo iż dawno zniesiona była zasada poddaństwa. Chłopi byli wolni ale uzależnieni od swoich decyzji. Epoka Napoleona chroniła raczej prawa burżuazji niż chłopów i raczej burżuazji nadawała więcej uprawnień do działania. Dekret grudniowy był oczywiście kolejnym sporem między mieszczaństwem a chłopstwem, konflikt ten ciągnął się od stuleci a nie widać było jego rozwiązania. Władze Księstwa Warszawskiego wprowadziły ów dekret zgodnie z postanowieniami francuskiego kodeksu cywilnego ery napoleońskiej. 

Dekret grudniowy spowodował niezadowolenie chłopstwa, doszło do kilku wystapień przeciwko władzom. Swoboda w przemieszczaniu się przez chłopów z czasem również uległa modyfikacji, wprowadzono pewien zakaz,  a o zgodę trzeba było pytać wójta.