Cenzus - definicja, charakterystyka, rodzaje

Cenzus jest pojęciem dosyć szeroko rozumianym, wywodzi się z łacińskiego słowa cenzus i oznacza oszacowanie majątku. Cenzus oznacza ograniczenie w stosunku do głosowania, administracji itd. Cenzus pozwala i uprawnia do korzystania z praw i swobód w zależności od majątku. Pojęcie to wywodzi się ze Starożytnego Rzymu, który prowadził spis obywateli i dzielił ich na różne kategorie. Majątek obywatela decydował o zaliczeniu go do jednej z 5 kategorii i grup majątkowych. W Rzymie dbano o takie szczegóły, ludzie o wysokim statusie majątkowym mieli zdecydowanie więcej uprawnień aniżeli ludzie o gorszej pozycji materialnej. 

Wyróżniamy kilka rodzajów cenzusu:

- majątkowy oznacza ocenę obywatela według zasobności jego gospodarstwa domowego.

- językowy - kandydaci na stanowiska w danym kraju czy spółce muszą znać język gospodarza, stąd też język jest wyznacznikiem i kryterium przydatności kandydata

- płci - kobiety i mężczyźni różnili się pod względem uprawnień do udziału w kwestiach społecznych, bycie kobietą czasem dyskredytowało jej udział w jakimś politycznym aspekcie w którym dominowali mężczyźni i tylko przyjmowani byli mężczyźni

- cenzus rasowy - występujący np. w III Rzeszy - Żydzi i obywatele innego pochodzenia byli gorzej traktowani aniżeli rodowici, czyści rasowo Niemcy

- zawodowy - cenzus ten określał, że zawód pracownika zgodny jest z jego wykonywaną pracą i tak np. do kopalni przyjmowani byli ludzie o wykształceniu górniczym itp.

- zasługi - cenzus wedle zasług oznaczał, że osoby, które miały więcej zasług od innych mogły korzystać z większej liczby przywilejów i otrzymywały dobra, których nie dostawali ludzie bez takowych zasług.

Obecnie cenzusy występują w zdecydowanie innych kategoriach np. obywatelstwo, wiek czy zdrowie. W Polsce istotnym i ważnym cenzusem jest posiadanie obywatelstwa. Obywatelstwo polskie daje uprawnienia np. do głosowania i uczestniczenia w życiu politycznym kraju. 

Wiekowy cenzus oznacza, że tylko osoby pełnoletnie mogą głosować w wyborach, albo też mogą otrzymać dowód osobisty i założyć np. konto w banku.

Cenzus to inaczej ograniczenie w stosunku do pewnej kwestii. 

Dawniej udział w parlamentach był cenzusem płci, kobiety nie miały prawa w uczestniczeniu w życiu politycznym ani też publicznym. Dzisiaj ten aspekt się zmienił, nastąpiło równouprawnienie i nie ma już cenzusu według płci. 

Cenzus mający swe początki w Rzymie, stopniowo ulega aktualizacjom aczkolwiek nigdy nie będą do końca zniesione ograniczenia. Zawsze będą potrzebne pewne minima, które spełnić muszą kandydaci w stosunku do danego problemu.