Okres przejściowy - umowy międzynarodowe - definicja, opis, przykłady

Okres przejściowy (ang. transitional period) - czas pośredni; pojęcie z zakresu prawa międzynarodowego, oznaczające taki wycinek czasowy, w którym państwo podpisujące umowę jest w ustalonym terminie wyłączone z obowiązku podlegania pewnym postanowieniom. Termin ten, odnosi się obecnie do prawa obowiązującego w ramach Unii Europejskiej. Jest to czas, podczas którego nowe państwo członkowskie jest okresowo wyłączone spod obwiązywania niektórych elementów prawa wspólnotowego. Kiedy ów czas minie, dane państwo musi zacząć przestrzegać całego prawa unijnego. 

Okresy przejściowe są formą obrony interesów państw przystępujących do Unii, ale też samej Unii, ponieważ w ten sposób, chroni ona swoje tzw. sektory „wrażliwe”. Długość trwania okresów przejściowych i ich zakres negocjują rządy poszczególnych krajów członkowskich Unii Europejskiej. Trwają bardzo różnie, w zależności od państwa, w którym będą obowiązywać i od dziedziny jakiej dotyczą. Wprowadza się je ze względu na przewidywania, że pewne postanowienia spowodują zbyt duże koszty lub zbyt długi czas trwania procesu ich wdrażania w danym państwie. Jest to też czas, zwykle trwający kilka lat, dany państwom na dostosowanie krajowego ustawodawstwa do prawa wspólnotowego. Do nowej sytuacji, musi dostosować się także cała Unia, zwłaszcza w dziedzinie gospodarczej, ponieważ przyjęcie do wspólnoty każdego nowego członka, zmienia w odpowiednim stopniu sytuację całej Unii Europejskiej. Aby niektóre przepisy prawa europejskiego weszły w życie - okres przejściowy jest niemal niezbędny i w razie konieczności, może być przedłużony. 

W ramach prawa unijnego, zastrzeżono też dziedziny, w których okresy przejściowe nie mogą być stosowane. Dzieje się tak m. in. w następujących działach: Unii Gospodarczej i Walutowej, w Rybołówstwie, w Statystyce, w Polityce przemysłowej, w Nauce i badaniach, w Ochronie zdrowia i konsumentów, w w Wymiarze sprawiedliwości i spraw wewnętrznych, w Stosunkach zewnętrznych, w Finansach i budżecie i in.

Okresy przejściowe można natomiast stosować w dziedzinie swobody przepływu pracowników, swobody przepływu towarów, kapitału i usług, w podatkach, w zakupie ziemi i nieruchomości przez cudzoziemców, w rolnictwie, ochronie zdrowia i in. 

Tzw. stare kraje Unii Europejskiej, wprowadziły na przykład okres przejściowy jako sposób na ochronę własnych rynków pracy przed zalewem pracowników z innych, nowych krajów członkowskich. Okres ten, „stare” kraje ustaliły indywidualnie, tak, by sytuacja na ich rynkach pracy nie uległa nagłej destabilizacji. Większość państw, wprowadziła taki okres przejściowy na 2 lata, niektóre zaś, na maksymalny okres 7 lat.