Deklaracja Narodów Zjednoczonych - geneza, postanowienia

Ważną rolę w uformowaniu się programu Wielkiej Koalicji oraz ustaleniu zasad przyszłych stosunków międzynarodowych odegrało spotkanie prezydenta Stanów Zjednoczonych Franklina Roosevelta i premiera Wielkiej Brytanii Winstona Churchilla na pancerniku „Prince of Wales” uwieńczone ogłoszeniem 14 sierpnia 1941 roku tzw. Karty Atlantyckiej. Do zapisów Karty odwoływały się późniejsze dokumenty, m.in. Deklaracja Narodów Zjednoczonych.

Sytuacja państw koalicji antyfaszystowskiej znacznie zmieniła się po ataku Japonii na Pearl Harbor 7 grudnia 1941 roku, bowiem od tego momentu Stany Zjednoczone formalnie przystąpiły do wojny. Alianci zyskali bardzo silnego sojusznika. Jednocześnie należało szybko ustalić zasady współpracy i priorytety, a także omówić strategię wojskową i polityczną. W tym celu w Waszyngtonie doszło do spotkania Roosevelta i Churchilla oraz grona licznych ekspertów. Zajęto się przede wszystkim kwestiami otwarcia drugiego frontu, prowadzenia działań w Afryce, konfliktem na Dalekim Wschodzie oraz zagadnieniem przyszłych Niemiec po upadku władzy nazistowskiej. 

Jednym z ważnych rezultatów konferencji waszyngtońskiej było ogłoszenie 1 stycznia 1942 roku Deklaracji Narodów Zjednoczonych, nazywanej także Deklaracją waszyngtońską. Pod aktem podpisało się 26 państw: Stany Zjednoczone, Wielka Brytania, ZSRR, Chiny, Kanada, Belgia, Australia, Kuba, Salwador, Kostaryka, Czechosłowacja, Grecja, Dominikana, Haiti, Honduras, Gwatemala, Norwegia, Nowa Zelandia, Luksemburg, Indie, Jugosławia, Afryka Południowa, Holandia, Polska, Panama oraz Nikaragua. W kolejnych latach przyłączyły się: Meksyk, Etiopia, Filipiny, Irak, Brazylia, Boliwia oraz Francja, reprezentowana przez gen. Charlesa de Gaulle’a. Dokument ten wyraźnie nawiązywał do zapisów Karty Atlantyckiej. Po raz pierwszy użyto sformułowania Narody Zjednoczone, ponadto zgodnie z zapisem miano wypracować wspólną strategię działania. 

Rządy wymienionych krajów zobowiązywały się między innymi do wykorzystania wszystkich dostępnych sił zbrojnych, gospodarczych i politycznych w walce przeciw państwom Osi i ich sprzymierzeńcom, współdziałania z pozostałymi państwami, które także przyjęły deklarację, nie zawierania oddzielnych sojuszy i traktatów z członkami paktu trójstronnego i innymi przeciwnikami.

Dzięki Deklaracji Narodów Zjednoczonych umocniły się więzi między koalicjantami, a także przystąpiono do dalszych ustaleń, jak powinna wyglądać polityka państw alianckich wobec państw Osi.