Konserwatyzm i neokonserwatyzm - porównanie i charakterystyka idei

Konserwatyzm to idea, która zrodziła się za sprawą myśli Edmunda Burke. Ta powstała w XVIII w. idea do dziś znajduje gorących zwolenników. W latach 70. XX w. pojawił się nurt nazwany neokonserwatyzmem, który zaczął nawiązywać po części do idei starego konserwatyzmu.  Neokonserwatyzm stał się intelektualną odmianą, której przedstawiciele ostro krytykowali politykę Związku Radzieckiego i widzieli możliwość uratowania świata przed jarzmem komunizmu tylko przy udziale ostrej polityki antykomunistycznej Stanów Zjednoczonych.

Neokonserwatyści bardzo mocno akcentowali swój antykomunizm, byli mocno przywiązani do tradycji europejskiej, stąd też ich bezpośrednie nawiązania do tradycyjnego konserwatyzmu. Neokonserwatyzm powstał w odpowiedzi na znużenie liberalizmem i libertarianizmem. Neokonserwatyści podkreślali, że jednostka nie może pozostać sama w swych dążeniach. Podkreślali wartość rodziny i państwa jako gwaranta idealnego społeczeństwa.

Konserwatyzm – podobnie jak neokonserwatyzm – liczył na dużą ingerencję państwa we wpływy gospodarcze. Oba nurty zdawały sobie sprawę, że działalność państwa nie powinna skupiać się tylko na prawie, przepisach i moralności. Państwo chcąc zapewnić ludziom dobrobyt musi ingerować w gospodarkę. Podobne poglądy łączyły te dwa nurty w kwestiach moralnych, zarówno neokonserwatyzm jak i konserwatyzm sprzeciwiał się wolności seksualnej, związkom homoseksualnym i narkotykom. A także potępiał wielokulturowość.

Różnice w tych dwóch nurtach zdają się być minimalne, przede wszystkim neokonserwatyści nie atakują parlamentaryzmu i rządu, co z kolei u tradycyjnych konserwatystów jest normą. Konserwatyści tradycyjni bardzo chętnie wracają do monarchizmu czego nie akceptują już neokonserwatyści. Podobnie dzieli ich pogląd na tzw. państwo opiekuńcze. Neokonserwatyści nie są jego przeciwnikami, natomiast konserwatyści bardzo otwarcie krytykują takie rozwiązania państwowe. Neokonserwatyści dużą wagę przywiązują do kapitalizmu, natomiast obawiają się jego konsekwencji liberalnych, które prowadzą do zeświecczenia państwa i zsunięcia religii na margines.

Neokonserwatyzm według wielu badaczy jest próbą zaktualizowania idei tradycyjnego konserwatyzmu na gruncie amerykańskim, podkreślają to postulaty walki o tradycyjne wartości – wiara, patriotyzm i prawo. Konserwatyzm, ten pierwotny, promował monarchię i stare wartości sprzed epoki rewolucji francuskiej, tę doktrynę po części odrzucili neokonserwatyści. Nie popierają oni ustroju monarchii, traktują ją raczej jako relikt dawnej epoki, być może jest to spowodowane tym, że neokonserwatyzm narodził się w Ameryce, gdzie nigdy nie było monarchii.