Tupac Amaru - biografia, życiorys

Tupac Amaru był ostatnim, dziewiętnastym królem Inków, plemienia zamieszkującego południowo-zachodnią część Ameryki Południowej. Inkowie w XII w. stworzyli państwo, które w szczytowym okresie rozwoju sięgało od terenów dzisiejszej Kolumbii po Chile.                                               

Hiszpanie prowadzący w XVI w. podboje w Ameryce Północnej wykluczyli możliwość istnienia państwa Inków. Tupac Amaru przeciwstawił się znacznie silniejszemu przeciwnikowi, za co przyszło mu przypłacić najwyższą cenę, własne życie. Człowiek ten był ostatnim przedstawicielem królewskiego rodu Inków. Ostatni król panował w ostatnim niepodległym mieście Inków, w Vilcabambie. Podczas inwazji Europejczyków na państwo Inków członkowie rodziny królewskiej byli mordowani przez Hiszpanów, stało się tak z wujem Tupaca Amaru, którego imę to Atahualpa. Podbój państwa Inków ułatwili Hiszpanom sami Inkowie, którzy byli skonfliktowani ze sobą. Zanim wojska sławnego hiszpańskiego konkwistadora Francisco Pizzaro zetknęły się z Inkami, ich państwo podzielone było na dwie odseparowane części rządzone przez skonfliktowanych braci, wujków Tupaca Amaru, Atahualpe i Huascara. 

Konflikt między Inkami został rozwiązany przez Atahualpe, który w krwawej, wyniszczającej wojnie domowej zwyciężył, Huascara – został zamordowany. Niedługo przyszło się Atahualpie cieszyć ze zwycięstwa, jeszcze w tym samym roku, w którym zwyciężył Huscara, został uwięziony i podstępnie zamordowany przez Francisco Pizzaro. Wydarzenia te miały miejsce w 1532 r. Hiszpanie dokonywali systematycznego podboju państwa Inków, ustanawiali marionetkowych władców, aby ułatwić sobie podbój. Hiszpanom przeciwstawił się brat Atahualpy i Huascara, Manco Inca Yupanqui, znajdując siedzibę najpierw w Ollantaytambo, a później w Vilcabambia, gdzie rządził jako niezależny władca. W 1544 r. Manco Inca Yupanqui został zamordowany przez hiszpańskich dezerterów. 

Następnym władcą Vicabamby został Sayri Tupac, był małoletni, na początku władzę sprawował przy pomocy regentów, zmarł w 1561r. Kolejnym władcą Vilcabamby stał się Titu Cusi Yupanqui, zmarł w 1571 r. Wtedy nowym królem Inków został przyrodni brat poprzedniego władcy, Tupac Amaru. Gdy Tupac Amaru został królem hiszpańscy dyplomaci zostali zabici w Vilcabambie. Nowy król prawdopodobnie nie miał nic wspólnego z zabójstwem, jednak to wydarzenie zdeterminowało Hiszpanów do wszczęcia działań wojennych. Wicekról Peru, Hiszpan, Francisco de Toledo zdecydował zaatakować i zniszczyć Vilcabambie. Hiszpanie wypowiedzieli wojnę Tupacowi Amaru 14 kwietnia 1572 r. W kilku potyczkach wojska Tupaca zostały szybko rozbite w walce ze znacznie silniejszą, lepiej uzbrojoną, armią hiszpańską. 

Ostatni bastion Inków, Vilcabamba, został zniszczony. Tupac Amaru wraz z resztkami swojej armii zbiegł do dżungli. Był ścigany przez Hiszpanów, którym udało się go schwytać i zaprowadzić z powrotem do Vilcabamby. Tupac Amaru został skazany na śmierć, wyrok miał być wykonany poprzez ścięcie. Hiszpanie skazali ostatniego władcę Inków za domniemane zabójstwo kapłanów w Vilcabambe, jednak prawdopodobne nie miał on z tym nic wspólnego. Do tego Hiszpanie twierdzili, że Tupac zabił hiszpańskich dyplomatów i zwiększył wojsko celem oporu wobec armii kolonialnej. Egzekucja króla przyciągnęła wielu ludzi. Jego ostatnimi słowami miało być zdanie: „Matka ziemia świadkiem jak moi wrogowie przelewają moją krew”. Egzekucja Tupaca Amaru odbyła się 24 września 1572 r.