Wielcy wodzowie - Jerzy Lubomirski - charakterystyka

Urodzony 20 stycznia 1616 roku Jerzy Sebastian Lubomirski opuścił Polskę w roku 1629 i okres młodości spędził na Zachodzie. Kształcił się m.in. w Inglostadt, na Uniwersytecie w Lowanium oraz w Lejdzie. W trakcie licznych podróży po Anglii, Francji, Włochach czy Hiszpanii miał możliwość zapoznawania się z najnowszymi tendencjami sztuki militarnej. Wzbogacony o wiedzę z niezwykle pożytecznych dziedzin w roku 1636 Lubomirski powrócił do kraju.

Na początkowym etapie jego kariera rozwijała się przede wszystkim w zakresie polityki. Szybko wybrany został do Sejmu Walnego, aby już w roku 1638 otrzymać urząd wojewody i starosty generalnego Krakowa. Dwanaście lat później mianowany został marszałkiem wielkim koronnym. Niedługo po tej nominacji doszło do pierwszego konfliktu na linii Lubomirski – król Jan Kazimierz. W podziękowaniu za swój urząd Lubomirski nie złożył na ręce króla zwyczajowej opłaty i rozpoczął knucie intryg z księciem Siedmiogrodu - Janem II Rakoczym. Niezadowolony Jan Kazimierz próbował wpłynąć na niepokornego przez odebranie mu prawa do wydobywania soli.

Ostatecznie konflikt ten zażegnano w roku 1651, kiedy to Lubomirski przeprosił władcę i zadośćuczynił za popełnione szkody.

Na sukcesy militarne hetman musiał poczekać, bowiem udział w bitwie pod Piławcami chluby mu nie przyniósł. Jago mężny wódz dał się poznać w kampanii ukraińskiej dopiero po roku 1651 uczestnicząc m.in. w bitwie pod Suczawą. Wielką sławę przynieść mu miała jednak walka w okresie potopu szwedzkiego.

Początkowo jego działania były niejednoznaczne. Korespondował bowiem zarówno ze Szwedami, jak i z Rakoczym. Zdrada hetmanów spowodowała jednak, iż w roku 1656 został mianowany regimentarzem wojska i rzucił się do walki ze Szwedami. 7 kwietnia pokonał najeźdźców po Warką. Rok później, w bitwie pod Czarnym Ostrowem, zmusił do kapitulacji swego dawnego sojusznika Jana Rakoczego, za co uhonorowany został urzędem hetmana polnego koronnego. Swe najbardziej chwalebne zwycięstwo odniósł w roku 1660 pod Cudnowem. Wtedy to pokonał armię Wasylem Szeremietiewa wspomaganą przez oddziały kozackie. 

Na początku lat 60-tych znów zaognił się spór hetmana z królem. Lubomirski sprzeciwiał się planom wzmocnienia władzy królewskiej i zorganizowaniu elekcji na zasadzie vivente rege. Przechodząc do opozycji rozpoczął działania mające na celu przygotowanie zamachu stanu. Postawiony w stan oskarżenia nie chciał jednak zrzec się buławy i opuścić kraju, co postulował dwór.

Ostatecznie wyjechał, co jednak nie spowodowało zawieszenia jego antykrólewskiej działalności. Jego agenci i stronnicy w kraju kontynuowali akcję podburzania szlachty przeciwko planom władcy. Na mocy wyroku z 1664 Lubomirski, za podburzanie szlachty przeciw królowi, próbę przejęcia władzy, zdradę stanu oraz przekupstwa, został skazany na karę śmierci, konfiskatę dóbr i utratę czci. Przebywający za granicą wyklęty hetman rozpoczął akcję rewanżową. Wszedł w sojusz ze Szwedami, cesarzem Leopoldem I oraz elektorem Brandenburgii i mianując się obrońcą wolności szlacheckich zawiązał rokosz. Pomimo, iż Lubomirski dysponował mniej licznymi siłami to ich siła była niewiarygodna (składały się one głównie z jazdy i dragonii).

Armie królewskie bezskutecznie próbowały zdławić rokosz. Kluczowe bitwy – w roku 1665 pod Częstochową i rok później pod Mątwami, to Lubomirski kończył jako zwycięzca. Wobec serii porażek Jan Kazimierz zmuszony został do ogłoszenia ugody w Łęgonicach.

Na mocy traktatów pokojowych Jerzy Lubomirski przywrócony został do czci. Jednocześnie jednak miał przeprosić króla i opuścić kraj. Na sejmie w roku 1669 został zrehabilitowany.
Lubomirski przeszedł do historii jako znakomity wódz, mówca i erudyta. Jest autorem traktatu politycznego „Jawnej niewinności manifest” oraz bohaterem poematu „Kamień świadectwa”.