Powstanie Państwa Kościelnego

W połowie wieku VIII Kościół Rzymski znalazł się w niezwykle trudnej sytuacji. Po abdykacji przychylnego papieżowi króla Longobardów, Ratchisa, jego miejsce na tronie zajął jego brat Aistulf, który zerwał wszystkie układy z hierarchią kościelną i zażądał zwierzchnictwa nad Rzymem. Jednocześnie władca ten zajął Rawennę (państwo założone przez cesarza bizantyjskiego, któremu podlegał Rzym). Bizancjum, nie mogąc podjąć żadnych kroków innych niż dyplomatyczne, musiał się liczyć z utratą swych wpływów na półwyspie apenińskim. W obliczu konieczności podporządkowania się Aistulfa, jedyną nadzieją dla Kościoła był sojusz z Państwem Franków. Papież miał prawo spodziewać się pozytywnej reakcji ze strony Karolingów - stosunki Rzymu z Frankami, od pewnego czasu układały się bowiem bardzo pomyślnie, z korzyścią obustronną. To wszakże Rzym przyczynił się do odsunięcia od władzy dynastii Merowingów (Karolingowie byli pierwszymi władcami „z Bożej łaski”).

7 stycznia 754 roku w Ponthion papież Stefan II spotkał się z władcą Franków Pepinem, aby uzyskać od niego obietnicę ochrony. Układ „przyjaźni”, jaki wtedy zawarto zakładał, że w zamian za częściową rezygnację z własnej niezależności papież mógł liczyć na wsparcie, zwłaszcza militarne ze strony władcy świeckiego. Pepin jednocześnie zobowiązał się nie przekraczać granic przyzwoitości i dawać posłuch wszelkim radom i napomnieniom swego podopiecznego. Układ ten, zatwierdzony później na zjeździe w Quiercy, zakładał również, że Italia (będąca pod panowaniem Longobardów) wkrótce zostanie darowana następcy św. Piotra. Zapis ten bardzo szybko miał zostać wcielony w życie. Dwie wyprawy Pepina do północnej Italii zmusiły Aistulfa do kapitulacji i władca Franków, mógł przekazać papieżowi obiecane mu ziemie. Tym samym powstały podwaliny pod Państwo Kościelne. Co prawda, w latach 70-tych Longobardowie jeszcze raz podjęli próbę zajęcia Państwa Kościelnego, jednak zakończyła się ona całkowitym niepowodzeniem.

Powstanie nowego organizmu państwowego miało bardzo poważne konsekwencje. Przede wszystkim, pogłębił się rozdział między Rzymem a Konstantynopolem - wszelkie pretensje cesarza Konstantyna spotkały się z wymijającymi odpowiedziami Karolingów. Od tej pory lud rzymski za swego patrona uważał wiec króla Franków. Ponadto papież od tego momentu mógł starać się o uzyskanie świeckiej zwierzchności nad ziemiami Italii. O tym, że plan taki snuł już Stefan II świadczyć może fakt, iż w czasach „darowizny Pepina” rzymscy autorzy sporządzili dokument - falsyfikat, który odwołując się do przeszłości miał legitymizować roszczenia Stolicy Apostolskiej do ziem włoskich.

Państwo Kościelne zostało ukształtowane i umocniło się na swej pozycji dopiero za czasów Ottona I Wielkiego. Wtedy to bowiem, po koronacji władcy niemieckiego na cesarza, zawarto układ, na mocy którego potwierdzone zostały darowizny Karolingów, z jednoczesnym podtrzymaniem zwierzchności królewskiej. Na pełnię politycznej suwerenności Państwo Kościelne czekać musiał, aż do wieku XV. Ostatnim królem, który otrzymał zaszczyt bycia koronowanym w Rzymie miał być Fryderyk III.