Juliusz Cezar - sylwetka postaci

Juliusz Cezar (Gaius Iulius Caesar)
12 lipca 100 r. p.n.e. (13 lipca 102 r. p.n.e.) - 15 marca 44 r. p.n.e.

„Uważajcie na ludzi, którzy się nie śmieją - są niebezpieczni”

1. Od urodzenia do 75 r. p.n.e.

Zacny ród Juliuszów wywodził się ponoć od mitycznego Eneasza, jedynego ocalałego księcia trojańskiego, i jego boskiej matki, Wenery (Wenus). Wychowanie w tej tradycji dawało pewność siebie, potrzebną, by sięgać po należne potomkom herosa zaszczyty i tytuły. Jednak gdyby nie splot szczęśliwych okoliczności i nietuzinkowa osobowość, Gajusz Juliusz Cezar Młodszy być może nigdy nie zapisałby się w historii i pamięci Europejczyków.

Lata młodości Cezara były czasem politycznych zmagań dwóch patrycjuszowskich stronnictw: konserwatywnych optymatów i nawołujących do zmian popularów. Ci pierwsi cieszyli się poparciem ówczesnego dyktatora, Sulli. Cezar, z racji urodzenia i pokrewieństwa z Gajuszem Mariuszem, przywódcą popularów, wkraczał w dorosłość jako opozycjonista. Osiemnastoletni Cezar zbiegł z Wiecznego Miasta przed prześladowaniami Sulli, jednak tylko dzięki okupowi i wstawiennictwu krewnych i przyjaciół dyktator zgodził się zagwarantować mu nietykalność. Obietnica nie zwiodła młodego patrycjusza, który postanowił na jakiś czas wycofać się z życia publicznego. Wstąpił do armii (oczywiście, jako patrycjusz, od razu powierzono mu funkcję oficera), walczył w Azji Mniejszej, gdzie zasłynął z męstwa.

Sulla zmarł w 78 r. p.n.e. Cezar czując, że jego godzina jest bliska, zaczął zjednywać sobie stronników. Odpowiadając na prośby przedstawicieli niektórych prowincji, wytaczał procesy nieuczciwym politykom. Choć oskarżonych stać było na opłacenie zwycięstwa i uniknięcie odpowiedzialności, Cezara zaczęto postrzegać jako sprawiedliwego męża, któremu leżało na sercu dobro współobywateli. 
   

2. 74 r. p.n.e. – 60 r. p.n.e. (I triumwirat)

Kolejne lata były okresem wytężonej pracy nad zaskarbieniem sobie zaufania i przychylności Rzymian. W 74 r. p.n.e. Cezar - niedoświadczony, lecz niezłomny w swych dążeniach - obronił Bitynię, rzymską prowincję Azji mniejszej, przed pontyjską agresją. Rok później zastąpił zmarłego wuja na stanowisku pontyfika odpowiedzialnego za sprawowanie pieczy nad formalną stroną kultu religijnego.

Około 68 r. p.n.e. wybrano go kwestorem Hiszpanii Dalszej, co wiązało się z miejscem w senacie. Wreszcie powierzono mu urząd kuratora Via Apia, rzymskiej „królowej dróg”, łączącej Rzym z Brindisi (Brundisium) nad Adriatykiem. W kolejnych latach Cezar odpowiadał za organizowanie igrzysk, objął urząd najwyższego kapłana oraz walczył w Hiszpanii z góralami, za co okrzyknięto go imperatorem (zwycięskim wodzem), z czym wiązało się prawo do uroczystego tryumfu w Wiecznym Mieście.

3. 60 r. p.n.e. – 49 r. p.n.e. (Cezar ogłoszony dyktatorem)

Po powrocie do Rzymy Cezar związał się z dwoma bogatymi i wpływowymi politykami: Markiem Licyniuszem Krassusem i Gnejuszem Pompejuszem (tzw. pierwszy triumwirat), co zaowocowało przyznaniem mu upragnionego tytuły konsula. Wydaje się, że dwaj patrycjusze wyznaczyli mu rolę „twarzy triumwiratu” – zbyt biedny i wciąż za mało wpływowy, by tworzyć wielką politykę, Cezar cieszył się dużą popularnością, którą nieroztropnie byłoby zaprzepaścić.

Dzięki śmiałym posunięciom oraz przekupstwu w ciągu kilku lat triumwirom udało się oczyścić senat z przeciwników i umocnić swoją pozycję. Forsowali kolejne ustawy, a przeciwników więzili, zastraszali lub kupowali.

W 58 r. p.n.e. Cezar, jako namiestnik Galii Przedalpejskiej, Galii Karbońskiej oraz Ilirii, wyruszył z wojskiem na północ. Walczył z Helwetami, Germanami i Wenetami z Bretanii. Jako pierwszy wódz przeprawił swoje oddziały przez kanał La Manche, by na Wyspach Brytyjskich pokonać Brytów. W międzyczasie, około roku 53 p.n.e. przebywający w Galii Cezar dowiedział się o śmierci jego córki Julii poślubionej Pompejuszowi i śmierci Krassusa. Stosunki między dwoma triumwirami pogorszyły się jeszcze bardziej – Pompejusz, nie mogąc porozumieć się z Krassusem, związał się około 56 r. p.n.e. z optymatami i podjął kilka sprzyjających im decyzji. To nadwyrężyło zaufanie, jakim darzyli się trzej politycy, zrodziło nieufność i nadszarpnęło trwałością porozumienia. Teraz, gdy zabrakło Krassusa, konflikt wydawał się nieunikniony.

Wcześniej Cezar musiał uporać się z kolejną falą buntów w Galii. Jedno z nich, na czele którego stanął wódz Wercyngetoryks, zakończyło się oblężeniem i zdobyciem Alezji. W międzyczasie Pompejusz sięgnął po urząd konsula. Jego reformy utrudniły pozostającemu w Galii Cezarowi objęcie wysokich stanowisk państwowych. Na czele wojsk wódz przekroczył granicę Italii, wytyczoną rzeką Rubikon (miał wtedy wypowiedzieć słynne: „Kości zostały rzucone”), wypowiadając tym samym wojnę senatowi. Ogłosił się obrońcą ludu, walczącym z tyranią bogatych senatorów. Pompejusz zbiegł Grecji.

Wojna domowa trwała kilka lat i zakończyła się ogłoszeniem Cezara dyktatorem (49 r. p.n.e.).

4. 48 r. p.n.e. – 44 r. p.n.e. (śmierć Cezara)

Po złamaniu i podporządkowaniu sobie senatu Cezar wyruszył w pogoń za Pompejuszem. Po początkowych porażkach zdołał wreszcie odnieść decydujące zwycięstwo (Farsalos, 9 sierpnia 48 r. p.n.e.). Pompejusz zbiegł do Egiptu, gdzie został zabity w obawie o konsekwencje udzielenie mu azylu i stworzenia możliwości ingerowania w politykę wewnętrzną państwa nad Nilem. Do 46 r. p.n.e. rozbił siły ostatnich przeciwników, dawnych zwolenników Ptolemeusza, i w glorii zwycięzcy powrócił do Rzymu. Nastał czas reform.

14 lutego 44 r. p.n.e. senat, po pokonaniu synów Ptolemeusza, ogłosił Cezara wieczystym dyktatorem, ojcem ojczyzny. Miesiąc później, 15. marca 44 r. p.n.e., w dniu idów marcowych (święta boga wojny Marsa), na ostatnim przed planowaną wyprawą wojenną przeciw Partom posiedzeniu senatu, zginął - skrytobójczo zasztyletowany. Zabójcami byli przeciwnicy polityczni, rekrutujący się głównie spośród dawnych zwolenników Ptolemeusza.

Podsumowanie

Juliusz Cezar był postacią niezwykłą. Całe życie dążył do osiągnięcia władzy absolutnej kryjącej się, na potrzeby ludu, za maską republikańskich swobód. Odważny i bystry cieszył się uwielbieniem żołnierzy i miłością kobiet. Wielokrotnie żonaty, związany z niezliczoną rzeszą kochanek, miał tylko jednego biologicznego syna, Cezariona, którego matką była egipska królowa Kleopatra.

Nie był wybitnym taktykiem, popełniał błędy, jednak umiejętność wskrzeszenia zapału u podległych mu wojowników pozwoliła mu odnosić wielkie zwycięstwa. Podczas walk o Alezję jak zwykł legionista stawał w pierwszej linii.

Zginął zdradzony przez tych, którym ufał – jeden ze spiskowców, Marek Juniusz Brutus, był jego bliskim przyjacielem (Cezar miał romans z jego matką).