Buddyzm - historia, podstawowe założenia religii

Buddyzm wywodzi się z hinduizmu. Jego twórca, Siddhartha Gautama z rodu Śakjów, żył między VI a V wiekiem p.n.e. w Indiach. Jako syn króla, młodość upłynęła mu w pomyślności, gdy – dla ochrony przed złem, nędzą i brudem zewnętrznego świata – wiódł spokojne życie w królewskim pałacu. W wieku 16 lat ożenił się z córką sąsiedniego plemienia i miał z nią syna. Wszystko zmieniło się, gdy tuż przed trzydziestymi urodzinami Gautama zobaczył przypadkiem starca, chorego młodzieńca, zwłoki, a także wędrownego ascetę.

W jednej chwili dowiedział się o tym, przed czym rodzice chcieli go ochronić, że przeznaczeniem człowieka jest chorować, zestarzeć się i wreszcie umrzeć. Pogodna twarz żebraka zasugerowała, że istnieje nadzieja na osłodzenie tego, co uniknione. Królewicz wymknął się z pałacu i przez kolejnych osiem lat, jako wędrowny żebrak, praktykował najbardziej wymagające, wyniszczające ducha i ciało praktyki jogi. Pościł, katował swe ciało, nie spał – wszystko, by odnaleźć sens życia, sposób na odzyskanie szczęścia, tak trudnego, gdy żyło się ze świadomością własnej przemijalności i śmiertelności. Wreszcie zawiedziony fałszywymi obietnicami nauczycieli i zrezygnowany, porzucił drogę ascezy, wycieńczony usiadł pod drzewem Bodhi i postanowił nie wstawać, nim nie odkryje drogi do wyzwolenia z koła narodzin i śmierci.

Po 49 dniach medytacji i zwycięskiej walce z demonami, które kusiły go za dnia i w nocy, Gautama spojrzał na migającą na niebie gwiazdę i w jednej chwili odnalazł to, czego szukał - osiągnął oświecenie.

Dożywając późnej starości, Budda (co znaczy przebudzony, bo takim imieniem go teraz nazywano) przemierzał Indie, nauczając swojej drogi, drogi środka (czyli wyrzekającej się skrajnej ascezy, jak również hedonistycznej lekkomyślności).

Tuż po oświeceniu, Budda wygłosił naukę o Czterech Szlachetnych Prawdach. Po pierwsze, istnieje cierpienie. Po drugie, cierpienie ma przyczynę, którą jest pragnienie. Po trzecie, cierpienia ustaną, gdy wyzbędziemy się pragnień. Po czwarte, drogą do wyzbycia się pragnień, do oświecenia, jest Ośmioaspektowa Ścieżka.

Ośmioaspektowa ścieżka to właściwy pogląd, czyli poznanie i zrozumienie nauki o Czterech Szlachetnych Prawdach, właściwe postanowienie (świadome przyjęcie nauk przebudzonego i pragnienie osiągnięcia wyzwolenia), właściwe słowo (posługiwanie się językiem miłości i życzliwości, wyrzeczenie się kłamstwa i obmowy), właściwy czyn, właściwy żywot, właściwy wysiłek (podtrzymujący praktykującego w dążeniu do osiągnięcia celu), właściwa uważność (bycie świadomym swojego ciała i ducha w każdej mijającej chwili, co pomoże w utrzymaniu się na ścieżce do wyzwolenia) i właściwa medytacja.

Piękne kazania Buddy przetrwały jako sutry – zapisy mów, wygłaszanych do zgromadzonych wokół przebudzonego uczniów, mnichów i ciekawskich.

Podobnie jak w przypadku hinduizmu, podstawą buddyzmu jest szacunek dla wszelkiego życia, praktykowanie uważności i łagodności.

Na koniec należy zaznaczyć, że buddyzm nie jest religią. Na łożu śmierci Budda nakazał uczniom, by nie wierzyli autorytetom tylko dlatego, że są autorytetami. Bądźcie światłem sami dla siebie, powiedział. Nie było to wezwanie do religijnej anarchii, a raczej do poszukiwania własnej drogi, być może podobnej do tej, jaką wskazał Gautama, a może zupełnie innej, prowadzącej jednak do tego samego celu – spokoju ciała i umysłu, poczucia błogości i szczęścia.