Wojny burskie - konflikt w Afryce

Terminem tym określa się konflikt zbrojny w południowej Afryce między Wielką Brytanią, a Oranią i Transwalią zamieszkiwanymi przez Burów. Dzieli się on na dwie wojny, z których pierwsza miała miejsce w latach 1880-1881, natomiast druga w 1899-1902. Ostatecznie zakończyły się one zwycięstwem Wielkiej Brytanii i podporządkowaniem nowo zdobytych terenów na zasadzie kolonii.

Burami nazywamy potomków holenderskich osadników, którzy osiedlili się na przełomie XVII i XVIII wieku na terenach Afryki Południowej. Od połowy XIX wieku zaczęli oni podbijać tereny zasiedlone przez plemiona Zulusów, a na ich miejscu utworzyli własne państwa, między innymi Oranie i Transwalię. Tereny te obfitowały w złoża złota oraz diamentów, co zaowocowało w późniejszym czasie konfliktem z Wielka Brytanią, doprowadzając ostatecznie do wybuchu wojny.

Pierwsza wojna burska rozpoczęła się dnia 16 grudnia roku 1881, a za główną przyczynę można uznać ogłoszenie w roku 1877 aneksje obu państw przez Wielka Brytanię. Tak późna reakcja Burów  spowodowana był jednak przez ich konflikt z Zulusami. Gdy tylko został on zakończony, mieszkańcy Orani oraz Transwali rozpoczęli walkę z Imperium Brytyjskim. Wydawać by się mogło, że starcie małych państewek z tak wielką potęgę może zakończyć się tylko ich sromotną porażką, tak jednak się nie stało. Miało to głownie związek z faktem, że Burowie doskonale znali tereny, które zamieszkiwali, natomiast armia brytyjska lekceważyła siły przeciwnika widząc w nim zwykłych kolonistów. Dlatego tez ponosiła sromotne klęski w bitwach pod Bronkhorstsprui lub Madjuba Hill. Zmusiło to Wielką Brytanię do podpisania pokoju 23 marca 1881, który zmuszał jedynie republiki burskie do kierowania polityką zagraniczną zgodnie z wytycznymi Londynu. Dwóm małym państwom udało się obronić swa niepodległość, zyskując tym samym sympatie innych krajów na arenie międzynarodowej.

Druga wojna burska z lat 1899-1902 poprzedzona została dwoma ważnymi wydarzeniami. Wielka gorączką złota z 1886 roku, która spowodowała ogromny napływ poszukiwaczy z innych krajów oraz tzw. rajdem Jamesona z 1895 roku. Oba incydenty były powiązane ze sobą - po odkryciu bogatych złóż złota Brytyjska Kompania Południowoafrykańska  postanowiła przejąć te tereny. Plan nie został zrealizowany, ekspedycja poniosła klęskę, doprowadziło to jednak do pogorszenia stosunków między Anglia a Burami. Próbowano zażegnać konflikt w sposób ugodowy, prezydent Burów Paul Kruger wystosował notę do rządu brytyjskiego, w której przestawiał sposoby pokojowe rozwiązania problemu. 11 października otrzymał odpowiedź odmowna, co wiązało się z deklaracją wypowiedzenia wojny.

Początkowe wojska dwóch republik odnosiły sukcesy, jak np. w potyczce pod Dundee oraz sławną bitwa o Spion Kop. Niestety mimo zwycięstw z każdym miesiącem sytuacja Burów zaczynała się pogarszać. Związane to było z napływającymi ciągle posiłkami dostarczanymi wojskom brytyjskim. O ile na początku wojny obie strony posiadały podobne siły, liczące około 40 tysięcy żołnierzy, to już w niedługim czasie ilość armii imperium brytyjskiego wzrosła do 100 tysięcy. Dzięki tej sile udało się wojskom Anglii podjąć dużą ofensywę, której jednym ze skutków była bitwa pod Paardeberg zakończona porażką Burów. Wpłynęła ona na zmianę taktyki mieszkańców Oranii i Transwalu , którzy rozpoczęli trwające prawie dwa lata walkę partyzancką. Wspierani byli przy tym silnie przez rząd Niemiec. Doprowadziło to do zaostrzenia sposobu prowadzenia wojny. Wielka Brytania zaczęła niszczy pola uprawne mieszkańców republik oraz przesiedlać ich do obozów koncentracyjnych, w których to  powodu fatalnych warunków sanitarnych umierało wielu z więźniów. Wpływało to oczywiście na pogorszenie się wizerunku imperium Brytyjskie w oczach międzynarodowej opinii publicznej.

Widząc brak rezultatów i coraz większe zniszczenia Burowie zdecydowali się na rozejm. Pokój podpisano 31 maja 1902 roku w Veerenging. Oba państwa, Transwali oraz Orania, zrezygnowały ze swej niepodległości na rzecz pozostania koloniami brytyjskimi. W roku 1910 zostały one połączone w jeden organizm państwo zwany odtąd Związkiem Południowej Afryki. Wojna zakończyła się zatem zwycięstwem Wielkiej Brytanii, ale kosztowała ją wiele strat oraz pogorszenia stosunków na arenie międzynarodowej. Nie bez znaczenia pozostawał fakt udzielania pomocy burom przez Niemcy. Wszystko to wskazywało, że już niedługo nad Europą przetoczy się wielki konflikt, który odmieni losy wielu narodów.