II wojna światowa - skutki dla Polski

Druga wojna światowa przyniosła ogromne spustoszenie. Znacznie zmalała liczba ludności, zostały zniszczone zbiory, bardzo szybko po wojnie zaczęto racjonować żywność. Świat został podzielony na strefy wpływów: strefę wpływów zachodu (demokracja) oraz ZSRR (komunizmu). W tej drugiej znalazła się także Polska.

Najważniejsze skutki wojny, które objęły ziemie polskie - poza znalezieniem się pod wpływem ZSRR - to przede wszystkim olbrzymie straty ludnościowe. Zginęło prawie 6 milionów ludzi, w tym kadra oficerska i inteligencja polska (przykładem jest chociażby Katyń). Zginęło wielu nauczycieli oraz osoby wykwalifikowanych, co stanowiło znaczny problem w momencie odbudowy struktur państwowych. Spośród tych, którzy przeżyli, wielu pozostało inwalidami. Ponadto, na 5 milionów wymordowanych europejskich Żydów, ponad połowę (ok. 2,7 mln) stanowili Polacy.
Po wojnie doszło też do wysiedlenia ludności niemieckiej. Wszystkiemu temu towarzyszyła ruina gospodarki, więc także głód.

Innym, równie istotnym skutkiem wojny, było załamanie moralne i szok powojenny – ponure dziedzictwo przeżytego piekła, eksperymentów hiterowców na ludziach, obozów zagłady, utraty bliskich i domów. Całkowicie zrównana z ziemią została przecież Warszawa, z której po powstaniu warszawskim pozostały zaledwie gruzy.

Na mocy ustaleń między mocarstwami Polska znalazła się pod faktycznym protektoratem moskiewskim, skutkiem czego było przejęcie w kraju władzy przez komunistów. Łączyło się to z eliminacją opozycji, stworzeniem systemu jednopartyjnego, jak również rozciągnięciem wpływów rządu na takie dziedziny życia, jak kultura, sztuka, szkolnictwo. Wprowadzono cenzurę; starano się także obniżyć znaczenie kościoła.