Rola oświaty, kultury i nauki w integracji społeczeństwa polskiego w pierwszych latach niepodległości

Odzyskanie po 123 latach niepodległości przez Polskę dało możliwość rozwoju kultury, która tłamszona była przez zaborców.

Po wyzwoleniu w Polsce musiał nastąpił szybki rozwój szkolnictwa. Na poziomie podstawowym sytuacja nie była bowiem dobra. Stopień analfabetyzmu wśród ludności Kongresówki i Galicji był bardzo wysoki (odpowiednio 40% i 34%). Zaradzić temu miał dekret naczelnika z 1919 roku, wprowadzający powszechny obowiązek szkolny dzieci od 7 do 14 roku życia oraz żołnierzy. Prawo do nauki znalazło się również w konstytucji marcowej. Istotnym problemem okazał się jednak brak wykwalifikowanej kadry nauczycielskiej oraz spory ideowe, jakie toczyły ze sobą główne siły polityczne. W efekcie trudności nauczanie w pierwszych latach II Rzeczpospolitej było bardzo nierównomierne, zależne w dużej mierze od warunków, w jakich akurat się odbywało.

Pomimo dużych problemów z edukacją mas, świetnie rozwijało się szkolnictwo wyższe. Nowe uczelnie powstawały w Lublinie (Katolicki Uniwersytet Lubelski), Krakowie (Akademia Górnicza) czy Warszawie (Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego). W dziedzinie nauk humanistycznych pojawiło się wielu znakomitych naukowców, których sława wykraczała daleko poza granice Polski. Wielkie zasługi dla rozwoju socjologii mieli L.Krzywicki oraz F.Znaniecki. Również filozofia, za sprawą szkoły warszawsko-lwowskiej (Ajdukiewicz, Kotarbiński) czy takich postaci jak R.Ingarden, W.Tatarkiewicz nie pozostawała w tyle. Wielkie osiągnięcia posiadali polscy matematycy, Władysław Sierpiński czy Stefan Banach. Sukcesy posiadali również chemicy (Ignacy Mościcki, Mieczysław Wolfie), geografowie (Eugeniusz Romer) czy biolodzy (Ludwik Hirszfeld, Rudolf Weigl).

Literatura w dwudziestoleciu międzywojennym pochwalić się może wielkimi nazwiskami. Bardzo istotną rolę odgrywali poeci skupieni wokół pisma „Skafander” (Jan Lechoń, Julian Tuwim, Kazimierz Wierzyński), działali również futuryści (Anatol Stern, Bruno Jasieński) i awangardziści (Julian Przyboś), działał Stanisław Witkiewicz. Niezwykłą muzykę tworzyli Karol Szymanowski, Artur Rubinstein czy Jan Kiepura. Nastąpił „wysyp” teatrów i kabaretów.

Niebywały wpływ na integracje społeczeństwa miały również środki masowego przekazu – radio, prasa i film. W owym czasie nakręcono ponad 250 filmów, które przyniosły sławę wielu polskim artystom (tj. Hanka Ordonówna, Mieczysława Ćwiklińska).

Wszystko to, choć odbywało się w niezwykle ciężkiej i napiętej sytuacji międzynarodowej i wewnętrznej, przyczyniało się do odbudowy polskiego społeczeństwa oraz przynosiło ulgę po okresie ciężkiej walki z zaborcami.