Irlandia w XIX w.

Początek XIX wieku rozpoczął się dla Irlandii wcieleniem jej do Wielkiej Brytanii - 1 stycznia 1801 roku. Proces ten został nazwany unią. Anglia, Walia, Szkocja oraz Irlandia od tego czasu stały się Zjednoczonym Królestwem. Unię udało się zawrzeć Anglikom poprzez obietnice równouprawnienia katolików z protestantami, ale Wielkiej Brytanii nie zależało na poprawieniu losu zielonej wyspy. Irlandczycy myśleli też o kolejnym powstaniu.Liczono nawet na Napoleona w tej mierze, ale nie przyniosło to większych skutków. Pomoc ze strony francuskiej miała miejsce natomiast chwilę wcześniej, ale i ona nie dała rezultatów.

W wieku XVIII Francuzi próbowali lądować w Irlandii, a to dzięki misji Wolfe Tone’a. Wcześniej miała miejsce sławna przysięga na górze Cave w Belfescie, gdzie Tone i jego przyjaciele zobowiązali się, ze będą walczyć aż do odzyskania przez Irlandie niepodległości. W końcu  grudnia 1796 roku Tone płynął już z flota francuską ku Irlandii. Z pomocą mięli przyjść Hiszpanie, ale zawiedli. Nie powiodło się również z Holandią, gdyż 11 października 1797 roku Anglicy rozbili flotę holenderską pod Duncan i cała wyprawa musiała zawrócić.

W roku 1803 miało miejsce nieudane powstanie Roberta Emmeta, który został aresztowany i stracony. Wielu z Irlandczyków wciąż myślało o legalnej walce i nadal podejmowano takie próby. Daniel O'Connell stanął na czele stowarzyszenia, walczącego o równouprawnienie katolików (obietnice z początku wieku nie zostały bowiem spełnione, a warto pamiętać, że konflikt między Anglikami a Irlandczykami przebiegał na płaszczyźnie także religijnej - prawa dla katolików były równoznaczne więc z prawami dla narodu). Prawa wyborcze przyznano katolikom w roku 1829. Był to kolejny krok naprzód.

W latach czterdziestych O'Connell podjął nową inicjatywę – za cel postawił sobie rozwiązanie unii z Anglią i założył stowarzyszenie dążące do tego celu. Zaczęto także przeprowadzać reformy, ale w roku 1845 spadła na Irlandię ogromna klęska - Wielki Głód, dziesiątkujący naród irlandzki aż do roku 1851. Irlandczycy umierali wprost przy drogach. Skala zjawiska była tak ogromna, że nawet Anglicy przejęli się sytuacją, aczkolwiek ich pomoc była zbyt późna.

Istotnym momentem dla historii Irlandii było powstanie Fenian (Fenian Brotherhood). Powstało w USA i składało się w dużej mierze z osób walczących w wojnie secesyjnej (oczywiście po stronie Północy). Cel był jeden - odzyskanie niepodległości. Postanowiono odejść od prób wyszarpywania reform z rąk Anglików. Odzyskanie niepodległości miało mieć miejsce na drodze zbrojnego powstania.

XIX wiek warto skończyć kilka lat później (historiografia kończy go zazwyczaj wraz z pierwszą wojną światową). Powstanie Irlandzkiej Armii Republikańskiej zamknął ten rozdział Irlandii.

Po okresie Wielkiego Głodu półtora milionów osób wyemigrowało, a do 1914 kolejne cztery miliony. Przyczyną emigracji był oczywiście głód. Daje to wyobrażenie o polityce Anglików wobec Eire, albowiem Irlandia była niegdyś niezwykle urodzajnym krajem. Totalnie jej wyniszczenie spowodowało jednak, że ludzie umierali z głodu. Rok 1916 przyniósł sławny poniedziałek Wielkiej Nocy i nowe powstanie. W ów sławny poniedziałek Wielkiej Nocy odczytano deklarację, wzywająca do walki o wyzwolenie, mówiącą o prawach do wolności i o prawach narodu irlandzkiego o decydowanie o losach swego kraju. Rebelia Wielkiego Tygodnia została również stłumiona, jej następstwa były niezwykle krwawe. 

Skazano sześćdziesiąt osób, w tym zabito piętnastu, aresztowano także ludzi nie biorących udziału w powstaniu, rozstrzelano Franciszka Sheehy’ego Skeffingtona - pacyfistę, nie biorącego udziału w walkach. Zabito go bez procesu w barakach, w Portobello. Takie działanie oburzyło nawet Anglików, zatem oficera, który wydał rozkaz rozstrzelania uznano za nienormalnego. Wraz z rokiem 1919 przyszła nowo wojna o niepodległość. Wojna będzie trwała do 1921 roku. Już w 1919 Dail Eireann  postanowił, że Ochotnicy Irlandii muszą składać przysięgę na wierność Republice Irlandii i parlamentowi irlandzkiemu.

Ochotnicy stali się znani jako Irlandzka Armia Republikańska. Układ roku 1921 zakończył wojnę, w grudniu w uchwałach tzw. traktatu londyńskiego Wielka Brytania uznała niepodległość Irlandii zatrzymując jednak przy Zjednoczonym Królestwie Irlandię Północną. Rozpoczęła się wojna domowa pomiędzy zwolennikami i przeciwnikami układu, zakończona w 1925. Katolicy nigdy jednak nie uznali podziału kraju. Najlepszym przykładem na to jest IRA, która stworzona jako paramilitarna organizacja partii Sinn Fein uległa rozbiciu po traktacie londyńskim i wyodrębniło się z niej radykalne skrzydło. Rozpoczął się okres zamętu w Irlandii Północnej i terrorystycznych zamachów IRA.