Merowingowie - charakterystyka rządów

Królewska dynastia Merowingów, zapoczątkowana w I połowie V wieku przez Meroweusza, władała stale rosnącym w siłę państwem frankijskim faktycznie od roku 481, czyli od wstąpienia na tron Chlodwiga, aż do roku 751, kiedy to obalony został Childeryk III, którego zastąpił Karol Młot - prekursor rodu Karolingów. Pod jej rządami na poły barbarzyńskie, luźno związane z Rzymem, rozległe tereny Galii (dzisiejszej Francji) przerodziły się w bezsprzecznie najpotężniejsze państwo swoich czasów w tej części Europy.

Z chwilą wstąpienia na tron Chlodwiga Frankowie zyskali charyzmatycznego i ambitnego wodza, który w niedługim czasie skonsolidował wszystkie plemiona frankońskie wokół swojego tronu a także podbił sąsiednie terytoria, tj. Galię, późniejsze Alzację i Akwitanię oraz część Germanii. Kluczowym jednak wydarzeniem z okresu jego panowania było chrzest z roku 496, który to przyjęli władca oraz reprezentacja jego poddanych. Przyjęcie w poczet chrześcijańskich władców europejskich oraz uzyskanie poparcia papiestwa odegrało kluczową rolę w dalszej ekspansji Franków prowadzonych przez kolejnych władców merowińskich. W VI wieku, po śmierci Chlodwiga, państwo frankijskie zostało dodatkowo rozszerzone o Turyngię, Burgundię, Prowansję oraz tereny zamieszkałe przez Bawarów. W szczytowym okresie swojego istnienia, państwo merowińskie oparte było o Pireneje na zachodzie i rzekę Dunaj na wschodzie.

Jak na swoje czasy, państwo Merowingów było ponadprzeciętnie sprawnie zorganizowane. Już za króla Chlodwiga I spisane zostały zwyczajowe, panujące od wieków w państwie prawa salickie (tzw. Lex Salica), co ułatwiło skuteczne zarządzenie rozległym krajem. Podział administracyjny z czasów rzymskich powoli zastępowany był przez nowe rozwiązania administracyjne. Kształtowała się powoli arystokracja rodowa, złożona na początku z urzędników dworskich, dowódców wojskowych oraz Rzymian, która w swoich rozległych majątkach ziemskich (latyfundiach) zatrudniała wolno zamieszkujących wsie chłopów - ci w zamian za możliwość użytkowania ziemi zobowiązani byli do określonych świadczeń (tzw. system poddańczo-pańszczyźniany).

Pomimo pierwszorzędnej pozycji, jaką zajmowali Frankowie na przełomie er, ich państwo było stale decentralizowane przez kolejnych władców, którzy zgodnie ze zwyczajem dzielili swoje posiadłości pomiędzy swoich synów. Już w roku 511, z chwilą śmierci Chlodwiga, jego z mozołem tworzone państwo zostało rozczłonkowane przez czterech jego potomków. Jeden z nich - Chlotar I przejściowo je zjednoczył, ale w obliczu jego śmierci ponownie doszło do kolejnego podziału. Podobnej próby podjął się jego syn - Dagobert, ale z takim samym skutkiem, choć jego panowanie często określa się mianem „złotego wieku Franków”. W drugiej połowie VII wieku co raz większą władzę w państwie zdobywali najwyżsi urzędnicy dworscy, czyli majordomowie, co w dłuższej perspektywie oznaczało powolną agonię panowania merowińskiego. Kolejni tytularni władcy posiadali sukcesywnie mniejszy udział w kształtowani polityki państwa a ich bierność przysporzyła im miana tzw. „królów gnuśnych”.

Sytuacja ta zaowocowała w roku 751 swoistym przewrotem pałacowym, wyniku którego do klasztoru zesłany został następca tronu po zmarłym królu Teuderyku IV, Childeryk III a znakiem nieuchronnej zmiany dynastycznej stało się ogolenie mu głowy na łyso - do tej pory bowiem długie włosy były przywilejem rodu panującego, symbolizowały władzę i rzekomo zapewniały magiczną moc. Tron wtedy przejął Karol Młot, założyciel dynastii Karolingów.