Wojna stuletnia - skutki. Bilans wojny stuletniej

Ponad stuletnia wojna – prowadzona z niespotykanym dotąd rozmachem, zakończona ostatecznie w roku 1453 – nie mogła oznaczać niczego dobrego dla biorących w niej udział stron.

Bilans zmagań jest zdecydowanie bardziej korzystny dla Francji, która po kompletnie nieudanej pierwszej fazie konfliktu zdołała się jednak podnieść i dzięki przeprowadzeniu szeregu reform wewnętrznych odnieść ostateczne chwalebne zwycięstwo. Największym zyskiem dla nich było przyłączenie na powrót (po ponad 300 latach angielskiej okupacji) terytoriów na swoim zachodnim wybrzeżu, czyli Akwitanii. Jednak na przeciwległym krańcu państwa w toku działań wojennych uniezależniła się Burgundia, która pod rządami Filipa Dobrego stała się groźnym i zaborczym, nastawionym raczej nieprzyjaźnie, sąsiadem Francji. Znakomita większość ziem francuskich przynajmniej była teatrem zaciętych i bezwzględnych walk lub ofiarą zorganizowanego rabunku wrogiej armii albo tzw. „obłupiaczy”, przez co największym problemem, jakiemu musiał stawić czoła zwycięski król, był ogrom zniszczeń wojennych oraz kosztowny i długotrwały proces odbudowy. Ludność kraju w przeciągu jednego wieku zmniejszyła się o ponad 14 milionów, a przyczyną tego – oprócz strat wojennych – była również grasująca epidemia dżumy. Mimo to ostatni etap wojny przyniósł zdecydowaną poprawę sytuacji państwa.

Przegrana Anglia z wojny wyszła w opłakanym stanie. Olbrzymi wysiłek finansowy ze względu na prowadzone niemal bez przerwy walki pochłonął nie tylko całość nadzwyczajnych dochodów w postaci łupów i okupów odebranych miastom francuskim, ale i znacząco obciążył społeczeństwo angielskie i – ogólnie rzecz biorąc – poszedł na marne: Anglia nie zdołała powiększyć swoich posiadłości na kontynencie, a ponadto straciła bogatą i dobrze prosperująca prowincję, Akwitanię. Rycerstwo było zrujnowane i zdziesiątkowane, w rzemiośle i przemyśle brakowało rąk do pracy, drastycznie spadły dochody z eksportu, a stale podnoszone podatki przyczyniły się do radykalizacji nastrojów w społeczeństwie. Anglia pogrążona w wojnie domowej (tzw. wojna dwóch róż), w którą zaangażowały się rody arystokratyczne, straciła na długie lata pozycję potęgi gospodarczej i politycznej w Europie Zachodniej.