Ryszard Kapuściński „Cesarz” - opracowanie książki

Ryszard Kapuściński napisał „Cesarza” w 1978  roku. Na ten niezwykły reportaż składają się rozmowy i wywiady z urzędnikami oraz reprezentantami najbliższego otoczenia władcy Etiopii, czyli cesarza Hajle Sellasje I.

Kapuściński po raz pierwszy zawitał do Addis Abeby w maju 1963 roku, wtedy już zanosił się z zamiarem napisania reportażu z tego kraju. „Cesarz” rozpoczyna się szczegółowym opisem pałacu, w którym przebywa Hajle Sellasje. Na kompleks pałacowy składała się między innymi Wielka Sala, Sala Tronowa, Sala Audiencji oraz Złota Sala. Każda z nich służyła cesarzowi innym celom, każdej też przysługiwał osobny, kilkuosobowy personel: „Sala ta miała trzy pary drzwi, więc było trzech lokajów otwierająco - zamykających, ale ja miałem pozycję pierwszą, gdyż przez moje drzwi przechodził cesarz”.

Oprócz pałacu, do dyspozycji cesarza był parking, park i ogród oraz dwadzieścia siedem samochodów. Ponadto cesarz zaczynał dzień od wysłuchania donosów, jak władca zdawał sobie bowiem sprawę, iż rzeczy, które dzieją się w nocy są ważniejsze od tych dziejących się w dzień. Za panowania Hajle Sellasjego Addis Abeba zmieniła swój wygląd, miasto uległo modernizacji,  a jednym z jej powodów był szczyt z udziałem głów państw czarnego lądu. Wtedy, na polecenie cesarza, wyrzucono ludzi zamieszkujących lepianki, następnie je zburzono oraz wybudowano wielki mur, aby nikt nie zobaczył opuszczonych ruin. Kapuściński starał się w miarę chronologicznie przedstawiać historie oraz poczynania cesarza przez prawie czterdzieści cztery lata jego panowania. Dowiadujemy się z niego o prawie wszystkich ustawach, dekretach i rozporządzeniach, które wydawał Hajle Sellasje podczas swego panowania.

Niestety Sellasje nie był dobrym władcą, jego lud cierpiał głód, sytuacja gospodarcza stale się pogarszała. Cesarz posiadał ogromną moc wykonawczą, w jego rękach leżał los państwa, sam podejmował bardzo ważne decyzje, niejednokrotnie ze stratą dla kraju. Co ciekawe, Sellasje nie ukończył żadnej szkoły, nie potrafił nawet czytać i pisać,  miał od tego swoich ludzi. Społeczeństwo stawało się coraz bardziej zbuntowane. W końcu, w lutym 1974 roku dochodzi do eskalacji ich zdenerwowania, wybuchają zamieszki: ,,Jakże zaskakująca była przyczyna gwałtownego podniecenia, które opanowało ulicę! Wystarczyło, że minister handlu podniósł cenę benzyny. W odpowiedzi taksówkarze zaczynają strajk. Następnego dnia już strajkują nauczyciele. Jednocześnie na ulicę wychodzą licealiści, którzy atakują i palą miejskie autobusy (…)”. 

Bunt społeczeństwa etiopskiego przyniósł oczekiwany przez wielu rezultat. Nastąpił bowiem kres monarchii, a 12 września 1974 roku zostaje odczytany Hajle Sellasjemu akt detronizacji:

„ (…) kraj znalazł się w stanie biedy i upadku. Ponadto 82-letni monarcha, ze względu na wiek, nie jest w stanie dźwigać swoich obowiązków. W związku z tym Jego Imperialna Mość Hajle Sellasje I zostaje zdetronizowany z dniem 12 września 1974, a władzę przejmuje Tymczasowy Komitet Wojskowy”.

Utwór kończy się notką, iż Hajle Sellasje zmarł 28.08. 1975 roku w Addis Abebie, a przyczyną jego zgonu była niewydolność krążenia.