Molier „Świętoszek” - problematyka komedii

„Świętoszek” Moliera jest doskonałą komedią, nie tylko ze względu na świetne zabiegi formalne, jakie zastosował autor, ale także z powodu podjętych przez niego treści. Dzieło ma uniwersalną wymowę dydaktyczną i prezentuje rozmaite postawy życiowe, wśród których na pierwszy plan wysuwają się hipokryzja tytułowego bohatera, łatwowierność Orgona, racjonalizm Kleanta oraz połączona z krytycyzmem bigoteria pani Pernelle.

Głównym problemem poruszonym w „Świętoszku” jest religijna hipokryzja. Najdobitniej została ona pokazana w postaci Tartuffe’a. Człowiek ten udaje niezwykle wierzącego i kierującego się zasadami moralnymi. Staje się wręcz wcieleniem dobra (oczywiście w oczach Orgona), by położyć rękę na majątku swego dobroczyńcy. Pani Pernelle także dostrzega w tytułowym bohaterze uosobienie świętości. Postawa matki Orgona również jest manifestacją religijnej hipokryzji. Jednak od Tartuffe’a różni ją to, że ona naprawdę jest przekonana o swojej wielkiej wierze, lecz w codziennym życiu zupełnie nie daje na to dowodów. Natomiast tytułowy bohater posługuje się pobożnością niczym maską tylko po to, by zrealizować swe cele.

Ważną rolę w dziele Moliera można przypisać postawie Orgona. Bohater ten wykazuje się naiwnością i wielkim zaślepieniem. Wydaje się, że zupełnie przestał on używać rozumu w odniesieniu do świata. Stał się niemal bezwolny względem Tartuffe’a. Przeciwieństwem tej postawy jest Kleant, który stara się wytłumaczyć Orgonowi i pani Pernelle, że Tartuffe to zwyczajny oszust. Być może jest to próba uzmysłowienia, że bezwiedne zawierzenie emocjom i ocenianie tylko po pozorach nie prowadzą do niczego dobrego. Każdą kwestię trzeba poruszyć trochę głębiej, dokładniej się jej przyjrzeć i rozważyć. Tego właśnie nie zrobił Orgon, co niemal stało się przyczyną jego bankructwa.

Historia opowiedziana przez Moliera porusza w pewien sposób także zagadnienie winy i kary. Tartuffe to człowiek bezwzględny i zakłamany, który łamie zasady moralne, by łatwo się wzbogacić. Prowadzi on swoją grę tak zręcznie, że niemal unika sprawiedliwości. Jednak ta w końcu go dosięga, gdy zostaje rozpoznany jako ukrywający się od dawna oszust. Znacznie ciekawiej wygląda sytuacja Orgona. On także zawinił swoim zaniedbaniem, przez co mógł w ostateczności stracić cały majątek. Konwencja komedii wymaga jednak pozytywnego zakończenia, więc z pomocą przychodzi mu książę. Lecz z tej historii można wyciągnąć bardzo pożyteczny morał – także głupota może być winą, która zostanie ukarana.

Widzimy więc, że „Świętoszek” Moliera to nie tylko wspaniała pod względem formalnym komedia, ale także dzieło poruszające ważne i uniwersalne tematy oraz zawierające naprawdę wartościowe treści dydaktyczne.