Henryk Sienkiewicz „Janko Muzykant” - ocena noweli. Recenzja

Jakiś czas temu wpadła mi w ręce niewielka książeczka. Strącając kurz z okładki, odszyfrowałam stare, nieco zniszczone już przez czas, litery: H. Sienkiewicz, „Janko Muzykant”. Nawet nie wiem, jak to się stało, że przeczytałam ją po raz kolejny – zajęło mi to może z dwadzieścia minut, ale wrażenie, jakie pozostawił po sobie ten tekst, było niezwykle silne i do tej pory ściska mnie jakiś żal w sercu, gdy myślę o małym, jasnowłosym chłopcu, któremu na imię było Jan.

Wydaje mi się, że nie można przejść obok tej noweli obojętnie. Napisana w latach 70. XIX w., przez najwybitniejszego ówczesnego pozytywistę, przedstawia historię, która zdarzyć się mogła w każdym czasie, problem niezwykle uniwersalny i istotny: nierówność społeczną, której ofiarami padają uzdolnione dzieci, pozbawione szans na rozwój własnego talentu.

To obraz krótkiego życia wiejskiego chłopca, który miał genialny talent muzyczny, ukochał śpiew ptaków, głosy przyrody, dźwięk skrzypiec, melodię rozbrzmiewającą nieustannie w jego sercu i myślach – tę, którą dane było słyszeć jedynie jemu, którą tylko on umiał wyłowić spośród wiejskiego gwaru swoim wrażliwym, umuzykalnionym uchem. Dlaczego, mając tak wielkie zdolności, rzucające się wszystkim w oczy, musiał ponieść klęskę? Dlaczego otoczenie okazało się głuche na jego niemy głos proszący nawet na łożu śmierci: „Dajcie mi skrzypce, a udowodnię wam, że potrafię, dajcie mi szansę, a zobaczycie kim mogę być”? Dlaczego pisarz na końcu tekstu wprowadza postaci bogatych państwa toczących rozmowę po włosku?

Warto przeczytać tę nowelę, by znaleźć odpowiedzi na te pytania, by podjąć refleksję nad krzywdą i niesprawiedliwością, jaka niejednokrotnie spotyka zdolne, lecz ubogie i pozostawione samym sobie, dzieci.