Aleksander Kamiński „Kamienie na szaniec” - charakterystyka Zośki

„Kamienie na szaniec” to historia walki z okupantem toczonej przez warszawskich harcerzy. Jednym z trzech głównych bohaterów utworu jest Tadeusz Zawadzki noszący pseudonim „Zośka”. Określenie to przylgnęło do niego ze względu na delikatny typ urody: „został bowiem przez naturę obdarzony niemal dziewczęcą urodą. Delikatna cera, regularne rysy, jasnoniebieskie spojrzenie i włosy złociste, uśmiech zupełnie dziewczęcy, ręce o długich, subtelnych palcach, wielka powściągliwość, pewien rodzaj nieśmiałości”.

Podobnie jak pozostali dwaj bohaterowie z tej trójki był uczniem warszawskiego gimnazjum im. Stefana Batorego i członkiem oddziału „Buków” (w rzeczywistości nazywającego się „Pomarańczarnią”). Zośka był inteligentny i posiadał zdolności techniczne, jednak nie przykładał szczególnej wagi do nauki w szkole i miał opinię raczej przeciętnego ucznia. Za to odnosił duże sukcesy w zawodach sportowych. Pochodził z rodziny inteligenckiej, w której pielęgnowano uczucia patriotyczne. Jego ojciec był legionistą, a potem został profesorem na Uniwersytecie Warszawskim. Szczególnie bliska więź emocjonalna łączyła Tadeusza z matką, jak pisał w swoich wspomnieniach, zastępowała mu przyjaciół.

Zośka był osobą bardzo wrażliwą i nieco zamkniętą w sobie. Sprawiał wrażenie samotnika, nie miał tej łatwości nawiązywania kontaktów co Alek, ani jego otwartości. Jednak ci, którzy mieli okazję poznać go bliżej, cenili go bardzo za wierność i oddanie w przyjaźni. Do grona jego przyjaciół zaliczali się Jacek Trembecki i Janek Bytnar. Zośka był gotów wiele poświęcić dla dobra swoich bliskich, niestety przyszło mu być świadkiem aresztowania pierwszego i śmierci drugiego.

Zośka bardzo przeżył utratę przyjaciół. Robił wszystko, by ich uwolnić. Po aresztowaniu Jacka, próbował przekonać dowództwo Szarych Szeregów, by przeprowadziło akcję uwolnienia więźnia. Wówczas nie udało mu się nic wskórać. Gdy gestapo aresztowało Rudego, był znacznie bardziej zdecydowany i nieustępliwy. Nie mógł znieść myśli, że jego przyjaciel musi znosić brutalne przesłuchania. Upór był jego cechą charakterystyczną, nie poddawał się łatwo, nawet kiedy pierwsza próba odbicia Rudego się nie powiodła, nalegał, by podjąć kolejną.

Zośka okazał się wyjątkowym dowódcą. Wielokrotnie wykazał się rozsądkiem, inteligencją i zdolnością przewidywania. Potrafił skupić wokół siebie oddanych ludzi, dodać im otuchy i poprowadzić do walki. Był ostrożny, robił wszystko, by zapewnić swoim ludziom bezpieczeństwo, nie chciał nikogo niepotrzebnie narażać. Jako dowódca był odpowiedzialny i zaangażowany. Wymagał od innych tego, czego sam się nauczył jeszcze w czasie działań Małego Sabotażu: punktualności, dokładności i karności.

Zośka brał czynny udział w Akcji pod Arsenałem. Nie powierzono mu wówczas dowództwa, ponieważ sprawa ta miała dla niego zbyt silne znacznie osobiste. Zośka jako pierwszy oddał strzał. Kiedy karetka przewożąca więźniów zbliżała się do umówionego miejsca, jakiś przypadkowy policjant wyszedł z bramy pobliskiego domu i zauważył broń u jednego z członków Grup Szturmowych. Zośka strzelił do niego, zanim tamten zdołał wyciągnąć pistolet. Jako pierwszy przedarł się do karetki, by uwolnić przyjaciela. Niestety jego stan go przeraził. Zośka cały czas czuwał przy konającym Janku. Nie mógł znieść myśli o cierpieniach, przez jakie tamten przeszedł. Był świadkiem jego śmierci.

Śmierć Rudego, jego powolne konanie od poniesionych ran, doprowadziły Zośkę na skraj załamania psychicznego. Sposobem poradzenia sobie z emocjami było spisywanie wspomnień o przyjacielu. Wojna zmusiła go do dalszej walki, ale od tamtej pory stał się jeszcze bardziej ostrożny i odpowiedzialny za życie podległych mu żołnierzy. Jego ostatnim sukcesem była akcja ataku na strażnicę Grenzschutzpolizei w Sieczychach, podczas której poniósł śmierć.