Jan Kochanowski „Na zdrowie” - interpretacja i analiza fraszki

„Na zdrowie” jest jedną z najpopularniejszych fraszek Jana Kochanowskiego. Znajduje się ona w Księdze Trzeciej. Opowiada – zgodnie z tytułem – o wartości, jaką dla człowieka stanowi zdrowie.

Na początku podmiot liryczny zaznacza, iż często nie doceniamy naszego zdrowia i że przekonujemy się o jego wartości, kiedy zapadniemy na jakąś chorobę lub będziemy niedomagać. Można by przywołać w tym miejscu przysłowie: „lepiej zapobiegać, niż leczyć” – taka konkluzja wyłania się z lektury pierwszych fragmentów fraszki.

Podmiot liryczny zwraca się do spersonifikowanego zdrowia nazywając je „ślachetnym” oraz „klinotem” [klejnotem]. Docenia więc jego wartość, co może sugerować, iż jego refleksje wypływają z osobistych przeżyć – na przykład poprzez własną lekkomyślność naraził się na utratę zdrowia. Wiersz byłby wtedy ostrzeżeniem dla czytelników, aby nie popełniali tego samego błędu.

Pieniądze, uroda czy zdrowie?

Zdrowie ceni podmiot liryczny najwyżej. Zdaje sobie sprawę, iż inne dobra – takie jak tytuły, majątek, uroda – także są istotne, lecz mogą przynosić radość tylko wtedy, kiedy towarzyszy im dobra kondycja psychofizyczna. Bez dobrego samopoczucia wszystkie bogactwa i zaszczyty nie mają żadnej wartości. Człowiek bowiem skupiony jest na bólu czy dyskomforcie, nie ma siły zatem na radość z zaszczytów czy bogactw materialnych.

W ostatnich partiach fraszki podmiot powtórnie zwraca się do spersonifikowanego zdrowia, prosząc o opiekę nad jego domem, który nie należy do najzamożniejszych. Powtórnie wyraża przekonanie, iż nie dobra materialne, ale zdrowie jest tą wartością, o jaką należy zabiegać i której trzeba strzec jak oka w głowie.

Analiza fraszki

Fraszka składa się z dwudziestu czterech wersów pisanych pięciozgłoskowcem. Rymy występują parzyste, żeńskie, dokładne. Znajdziemy także paralelizm składniowy w postaci anafory, apostrofy oraz przerzutnie.