Stanisław Brzozowski „Płomienie” - recenzja utworu

Powieść Stanisława Brzozowskiego pt.: „Płomienie” ukazała się w 1908 roku – niemal dokładnie w tym samym czasie, w którym pisarz został oskarżony o współpracę z carską ochraną. Czasowy zbieg tych dwóch wydarzeń jest z dzisiejszej perspektywy szczególnie paradoksalny ze względu na treść powieści, rozbudowaną wokół tematu rosyjskiej rewolucji z początku XX wieku.

Występujący tutaj narrator pierwszoosobowy opowiada o wydarzeniach, z którymi zapoznał się jako dorastający chłopiec. Ich centralną postacią jest Michał Kaniowski, w przedakcji –  młody intelektualista, bardzo krytycznie ustosunkowany wobec swojej rodziny, która w jego oczach jest ostoją sarmackiej ciemnoty, intelektualnego bezwładu i bezowocnego zapatrzenia w pomnikową przeszłość, z jaką wiążą się społeczne pretensje zdeklasowanych szlachciców. Tę wizję rozciąga na całe społeczeństwo polskie, piętnując jego zaściankowość, ziemiański konserwatyzm mylony częstokroć z tradycjonalizmem, przede wszystkim zaś klerykalizm usiłujący panować nad wszystkimi sferami życia publicznego. Kaniowski podejmuje decyzję o wyjeździe na studia do Petersburga, gdzie zwiąże się z ruchem rosyjskich narodników, angażując się ostatecznie również...