Kultura ludowa – definicja, charakterystyka, przykłady

Kultura to zbiór wytworów materialnych i niematerialnych wypracowany przez wspólnotę ludzi w wyniku różnych doświadczeń i procesów historycznych. Można wyróżnić wiele rodzajów kultury, jednym z nich jest kultura ludowa.

Kultura ludowa to kultura rozwijana przez mieszkańców określonego terytorium – mieszkańcy ci zwykle należeli do niższych klas społecznych, byli chłopami, rzemieślnikami.

Kultura klas wyższych – szlachty czy arystokracji – w pewnym stopniu dążyła do unifikacji przez odwoływanie się do wspólnych wzorców. Przykładem jest tutaj duże znaczenie kultury francuskiej na dworach państw Europy Środkowej, w tym Polski. W przeciwieństwie do wspomnianej kultury elit, kultura ludowa charakteryzowała się zróżnicowaniem, a ze względu na oddalenie terytorialne od ośrodków jej rozwoju i właściwie brak styczności z innymi tradycjami, nie dochodziło do ujednolicania zwyczajów. Zaowocowało to ogromną różnorodnością kultur lokalnych praktycznie w każdym kraju.

Kultura ludowa odznacza się kilkoma ważnymi cechami, jakie odróżniają ją od innych form kultury. Pierwszą cechą jest tradycjonalizm, który polega przede wszystkim na przywiązaniu do tradycji, niechęci wobec nowych rozwiązań. Dużą rolę odgrywa tytaj autorytet – jego uosobieniem są zwykle starsi mieszkańcy wsi.
 
Drugą ważną cechą kultury ludowej jest izolacja będąca wynikiem, wspomnianego już, terytorialnego oddalenia od innych wsi i ogólnej sytuacji chłopstwa (przywiązanie do ziemi, obowiązek pańszczyzny itp.). Aspektem izolacjonizmu kultury ludowej jest potrzeba odgrodzenia się od kultury wyższej, a także od tego, co obce.

Kolejną cechą kultury ludowej jest wyjątkowa forma religijności będąca połączeniem elementów obowiązującej na danym obszarze religii z mitami pogańskimi. Istotnym przejawem kultury ludowej jest także sztuka ludowa.
 
Kultura ludowa rozwijała się właściwie od czasów średniowiecza (w Polsce najbardziej dynamiczny rozwój nastąpił w XIX wieku – po zniesieniu pańszczyzny), po czasy współczesne. Dziś jednak coraz częściej dochodzi do zaniku i spłaszczenia ludowości pod wpływem natarczywych wzorców propagowanych przez media. Należy pamiętać, że kultura ludowa jest elementem dziedzictwa każdego kraju i należy wspierać jej rozwój, by zachować wzbogacającą różnorodność.