Burżuazja - definicja, charakterystyka

Etymologia słowa „burżuazja” wywodzi się z języka francuskiego, w którym oznaczała mieszczanina. Pierwotnie mieszczaństwem nazywano grupy społeczne, zamieszkujące miasta. Musieli oni potwierdzić swoje pochodzenie odpowiednimi papierami, wydawanymi w momencie narodzin. Pojęcie burżuazji można rozpatrywać w dwóch ujęciach. 

Burżuazja w ujęciu szerokim to termin historyczny, który początkowo określał wszystkich mieszkańców danego miasta. Przeszedł on proces stopniowego zawężania jego zakresu i od około XV wieku charakteryzował głównie wyższą klasę społeczną. W jej skład wchodzi ludzie bogaci, zamożni kupcy, bankierzy czy też przemysłowcy oraz zrzeszeni w cechach rzemieślnicy. Posiadali oni specyficzne cechy charakteru czy też sposoby zachowania, określone jako mieszczańska mentalność. Burżuazja stanowiła jakby pośredni szczebel pomiędzy klasą wyższą, czyli szlachtą, wywodzącą się z rodów arystokratycznych, w takim duchu wychowaną, oraz klasą niższą, reprezentowaną zazwyczaj przez ludzi biednych oraz zarabiających na swoje utrzymanie poprzez pracę zarobkową właśnie u przedstawicieli klas wyższych. Klasa średnia mocno odstawała od dwóch pozostałych klas społecznych. W przypadku Wielkiej Brytanii klasa mieszczaństwa stopniowo absorbowała klasę arystokratyczną, w Niemczech proces wchłaniania zachodził stopniowo. Jednak największy rozkwit tej grupy społecznej można było zaobserwować we Francji z okresu wybuchu Wielkiej Rewolucji Francuskiej. 

Mieszczaństwo lokowało znaczną część swoich dochodów w próbach obalenia przywilejów feudalnych. Składało się z ludzi wolnych, podlegali oni prawu miejskiemu. Główną zasadą, którą się kierowano, była chęć osiągnięcia zysku. Na tejże regule zasadniczo opierała się burżuazyjna hierarchia wartości. Dlatego tez często byli oni traktowani z lekceważeniem przez arystokrację.

Burżuazja w ujęciu wąskim to przede wszystkim termin powstały w okresie socjalistycznym, propagowany przez zwolenników doktryny marksistowskiej. W myśl tego aspektu, burżuazja to właściciele środków produkcji, żerujący na ciężkiej pracy klasy robotniczej. Według filozofii Marksa termin burżuazja synonimicznie określono jako proletariat. Jego zadaniem miało być inicjacja zmian gospodarczych oraz ekonomicznych i społecznych, które to doprowadziłyby do zamienienia porządku feudalnego w sprawnie działający aparat oparty na zasadach funkcjonalności kapitalistycznej. W wąskim ujęciu termin określający burżuazję, czyli proletariat - to definicja o zabarwieniu pejoratywnym, mająca na celu podkreślenie skojarzeń z wyzyskiem klasy robotniczej oraz ciasnoty poglądów. Zgodnie z teorią marksizmu, kapitalizm jako forma ustroju wywodzi się bezpośrednio z rozwijającej się prężnie burżuazyjnej aktywności gospodarczej.