Kultura a cywilizacja - porównanie

Z socjologicznego punktu widzenia możliwe jest wyodrębnienie podziału na występowanie cywilizacji, rozumianej w sposób odmienny od pojęcia kultury. Badania nad tymi różnicami prowadziło wielu znamienitych znawców tematyki, co pozwoliło na różnorodne zdefiniowane pojęć.

Cywilizacja jako definicja w głównej mierze opiera się na występowaniu środków, wymyślonych i wykreowanych przez człowieka wraz z biegiem historii, mających na celu przede wszystkim zapobieganie negatywnym skutkom oddziaływania wpływu środowiska oraz zjawisk naturalnych na życie ludzkości. W ujęciu historycznym można wyodrębnić kilka występujących typów cywilizacyjnych, jednakże badacze nie są skłonni jednoznaczne wymienić występujące cywilizacje. To kwestia sporna, każdy z nich bowiem enumeratywnie wylicza liczbę cywilizacji według własnych kryteriów. Zgodnie z podziałem zastosowanym przez F. Konecznego można mówić o dwudziestu dwóch cywilizacjach, S. Huntington zaś wyróżnił ich dziewięć. Jednak z punktu widzenia zastosowania kryterium rozróżnienia cywilizacji i kultury, pojęcie cywilizacji wiąże się z zastosowaniem procesów usprawniających życie jednostki w ujęciu technicznym i naukowym, niezwiązanym z rozwojem intelektualnym społeczeństw w aspekcie moralno - naukowym, połączonym z religią czy wartościami moralnymi i wzorcami zachowań. Cywilizacja to rozwój techniczny oraz, analogicznie, środki mające za zadanie ujarzmienie sił przyrody w taki sposób, aby wspomagały rozwój ludzkości.

Kultura z kolei to pojęcie silnie powiązane z religią, literaturą, moralnością oraz tradycją, czyli tematyką związaną z rozwojem duchowym jednostki. Społeczeństwa bowiem, oprócz osiągnięć technicznych i naukowych, wykształciły również szereg wartości niematerialnych. Tradycja to element składowy kultury. Jest ona związana głównie z religią jako czynnikiem determinującym postępowanie jednostki. Kultura jest powiązana z człowiekiem jako jej twórcą oraz jednocześnie odbiorcą, kształtuje i definiuje jednostkę w procesie społecznym. Kultura jest wykreowana przez jakąś społeczność, a następnie przekazywana dalszym jej członkom według kryteriów czasu oraz zasięgu terytorialnego. Występują różnice kulturowe, powiązane z zindywidualizowanymi rolami społecznymi oraz odmiennościami jednostek pod kątem cech charakterologicznych, osobowościowych oraz opartych o doświadczenia życiowe jednostek. Ponadto kultura to zjawisko powtarzalne oraz elastyczne, opierające się o występowanie zjawisk wyuczonych. W skład kultury wchodzi dorobek intelektualny przedstawicieli wielu pokoleń, wynikających z procesu ewolucji oraz adaptacji do określonych warunków bytowych. Kultura to także system, cechujący się wewnętrzną spójnością oraz logiką. Opiera się na założeniu, iż człowiek musi się dostosować do pewnych zasad rządzących jego życiem, a kultura ma za zadanie ułatwić mu ten proces poprzez występowanie w niej mechanizmów adaptacyjnych.