System semiprezydencki, system półprezydencki - cechy, charakterystyka, przykłady

System semiprezydencki nazywa się inaczej semiprezydencjalizmem bądź systemem półprezydenckim. Jest to forma rządów demokratyczna, pośrednia mię,dzy systemem prezydenckim oraz parlamentarnym. Termin „system semiprezydencki” został po raz pierwszy użyty przez politologa Maurice'a Duvergera w jego pracy opisującej V Republikę Francuską.

W semiprezydencjalizmie głównym założeniem jest podział władzy między prezydenta a szefa rządu. Prezydent nie jest tylko ceremonialnym figurantem, ale posiada uprawnienia do podejmowania samodzielnych działań. To on zajmuje głównie miejsce w systemie organów państwa. Szczegółowy rozdział kompetencji między prezydenta a premiera różni się w zależności od kraju. Niektóre państwa mają ten zakres jasno opisany w ustawach zasadniczych (np. w Finlandii). W innych wynika to z  praktyki politycznej. Przykładem takiego kraju jest Francja, gdzie prezydent odpowiada za politykę zewnętrzną, natomiast premier kreuje politykę wewnętrzną kraju.

Głowa państwa oraz parlament w systemie półprezydenckim pochodzą z wolnych, powszechnych wyborów. Możliwy jest także wybór prezydenta przez kolegium elektorów. W zależności od kraju premier może być powoływany przez prezydenta, przed którym także odpowiada. W innych modelach szef rządu jest odpowiedzialny przed parlamentem.

Poza wspomnianą Francją oraz Finlandią system semiprezydencki występuje współcześnie w Grecji, Rumunii, Portugalii oraz Rosji.

W związku z systemem półprezydenckim często spotykana jest sytuacja, w której głowa państwa oraz szef rządu pochodzą z przeciwnych partii. Z jednej strony jest to rozwiązanie korzystne, gdyż stwarza mechanizmy wzajemnej kontroli oraz równowagi politycznej. Niestety niekiedy doprowadza to do swoistej walki oraz chaosu i spowolnieniu działań politycznych. Wszystko zależy więc od ideologii obu partii, a także postawy ich liderów.