Faszyzm – definicja, założenia. Ogólna charakterystyka faszyzmu

Faszyzm – z języka włoskiego fasci lub fasces – oznacza związek, pęk rózg. Faszyzm jest ideologią, która opiera się na totalitaryzmie, kulcie wodza i państwa. Jego charakterystyczną cechą jest również prymat władzy państwowej nad wolnością jednostki. Podstawowymi pojęciami składającymi się na ideologię faszystowską są – nacjonalizm, korporacjonizm, imperializm i etatyzm.

Faszyzm jak każdy totalitaryzm oparty był na kulcie wodza, we Włoszech był nim Duce – Benito Mussolini, w Hiszpanii był to Caudillo – Francisco Franco a w Niemczech – Führer – Adolf Hitler. Faszystowskie państwo było państwem nastawionym na przemysł zbrojeniowy, w którym obowiązywały zasady gospodarczego korporacjonizmu i etatyzmu. Zlikwidowano całkowicie opozycję polityczną, rozprawiono się z przeciwnikami. Faszyzm to dyktatura.

Najważniejszym pojęciem w państwie faszystowskim był naród. Naród to obywatele, prawowici właściciele danej ziemi, którzy z pokolenia na pokolenie władali danymi terenami. Nad narodem sprawował władzę wódz, którego decyzje i wola były niepodważalne. Wódz był charyzmatyczny i stanowczy, a realizacja jego polityki wkraczała w sfery całego życia społecznego. Dyktatura faszystowska opierała się na przymusie.

Faszyzm zakładał zbrojenie na ogromną skalę, kultywował siłę narodu, a władza była skupiona wokół wodza i jego partii. W gospodarce panował etatyzm. Idea narodu, reprezentowana przez myśl nacjonalistyczną, stanowiła trzon ideologii faszystowskiej.

Z początku faszyzm włoski nie miał charakteru rasistowskiego, dopiero w kontakcie z hitlerowskimi Niemcami faszyści przyjęli kult rasy panów i starali się ukazać dominację nad mniejszościami narodowymi. Faszyzm bezwzględnie je atakował i uznawał za ogromne zagrożenie. Ustrój faszystowski odwoływał się do starożytnego Rzymu, zwłaszcza tego za czasów Oktawiana Augusta.

W gospodarce państwo charakteryzowało się silnym interwencjonizmem i bardzo często ingerowało w gospodarkę. W państwie faszystowskim istniała własność prywatna, aczkolwiek państwo sprawowało pieczę nad dochodami przedsiębiorców, którzy coraz bardziej byli ograniczani w swych działaniach.

Faszyzm dosyć dobrze poradził sobie z bezrobociem, wykorzystując militaryzm, budowę dróg i usługi publiczne, prawie całkowicie zniwelował bezrobocie we Włoszech. Mimo swojej niechęci do Kościoła, faszyzm bardzo chętnie widział w Kościele swojego sojusznika. Faszyzm włoski różnił się od swoich bratnich nurtów – nazizmu i frankizmu.