Konserwatyzm - geneza, historia, przedstawiciele konserwatyzmu i ich poglądy

Konserwatyzm powstał na przełomie XVIII i XIX w. jako reakcja na myśl oświeceniową atakującą starą wiarę i porządek. Za twórcę konserwatyzmu powszechnie uważany jest Edmund Burke. Prekursorami idei konserwatywnej byli tacy myśliciele jak Tomasz Hobbes, Dawid Hume czy Jonathan Swift. Wielu badaczy uważa, że konserwatyzm był reakcją na rodzącą się sekularyzację europejskiego społeczeństwa. Nurt oświeceniowy atakował religię, monarchię i stare prawo oparte na moralności chrześcijańskiej. Konserwatyzm powstał więc po to, by zapobiec takim reakcjom.

Konserwatyści odrzucili założenia oświeceniowego racjonalizmu – prymat rozumu, laickość i indywidualizm jednostki. W przeciągu czasu konserwatyzm rozrósł się do poważnej idei politycznej, która z czasem zaczęła tworzyć różne odłamy. Badacze zwracają uwagę, że konserwatyzm nie był  monolitem.

Twórca konserwatyzmu Edmund Burke dał podwaliny pod myśl zwaną dzisiaj konserwatyzmem ewolucyjnym. Burke potępiał rewolucję i jej negatywne aspekty – mordy na arystokracji, ale dostrzegał potrzebę zmian. Burke był Irlandczykiem ale rewolucja francuska miała dla niego bardzo ważne znaczenie, obalała stary porządek. Popierał Francuzów w obaleniu absolutyzmu, natomiast krytykował ich za krwawy charakter rewolucji. Myśl Burke’a została przyjęta przez takich myślicieli jak Alexis de Tocqueville i Herbert Spencer. W późniejszym okresie również i Otto von Bismarck przyjął ideę i spuściznę myśli Edmunda Burke.

Inny rodzaj konserwatyzmu prezentował Joseph de Maistre, sabaudzki filozof, stworzył  konserwatyzm tradycjonalistyczny tzw. tradycjonalizm. Przedstawiciele konserwatyzmu tradycjonalistycznego w ogóle nie zgadzali się na możliwość jakichkolwiek zmian. Próbowali oni przywrócić stary porządek sprzed rewolucji francuskiej. Chcieli przywrócić absolutyzm i ustrój feudalny. Niestety kiedy zrozumieli, że powrót do starych wartości jest niemożliwy, wówczas skupili się na zachowaniu dorobku tradycji sprzed epoki rewolucyjnej. Tradycjonalizm szanował takie wartości jak rodzina, arystokracja i rządy królewskie.

Ostatnim znanym typem konserwatyzmu jest tzw. neokonserwatyzm. Neokonserwatyzm narodził się w USA w XX w. nurt ten nawiązuje do starego konserwatyzmu w odniesieniu do współczesnych problemów. Jest próbą uwspółcześnienia myśli konserwatywnej. Neokonserwatyści to ludzie, którzy przeszli ogromną drogę ewolucji światopoglądowej. Od skrajnej lewicy do prawicy. Neokonserwatyści są widoczni zwłaszcza w Partii Republikańskiej w USA, ich aktywność jest tam bardzo duża. Po raz pierwszy terminu neokonserwatyzm użył Michael Harrington, który prześmiewczo próbował oczernić polityków, którzy uciekli z obozu lewicowego. Neokonserwatyści zaczęli przejawiać ostry antykomunizm, sprzeciwiali się polityce prospołecznej. Do znanych neokonserwatystów należeli – James Wilson, Martin Diamond i Daniel Bell.