Józef Bem - biografia, zyciorys

Józef Zachariasz Bem przyszedł na świat w Tarnowie, dnia 14 marca 1794 r. Był synem Andrzeja Bema – adwokata oraz Agnieszki z Gołuchowskich. Dwa lata po narodzinach potomka, rodzina przeniosła się do Krakowa.

Już w wieku 15 lat Józef Bem wstąpił do wojska, dokładniej do armii Księstwa Warszawskiego. Zaledwie rok później otrzymał stopień podporucznika po półrocznej nauce  w Elementarnej Szkole Artylerii i Inżynierów w Warszawie (wcześniej uczęszczał do I Liceum Ogólnokształcącego im. Bartłomieja Nowodworskiego w Krakowie).                  

W latach 1812–1813 brał udział w północnej kampanii Napoleona. Wałczył tam m. in. obronie Gdańska, zyskał wtedy stopień porucznika i został odznaczony krzyżem kawalerskim Legii Honorowej. Po klęsce Napoleona służył w armii Królestwa Polskiego (już jako kapitan). W tym czasie wykładał również teorię artylerii w szkole zimowej i prowadził doświadczenia nad racami kongrewskimi. Podczas jednego z takich badań został bardzo dotkliwie poparzony, nie przerwało to jednak jego kariery. Wyniki swojej pracy naukowej ogłosił w pracy „Doświadczenia z racami kongrewskimi”.

Jego służba w wojsku Królestwa Polskiego była częstokroć przerywana, gdyż brał udział w organizacjach spiskowych przeciwko Rosji oraz w przynależność do Wolnomularstwa Narodowego. W 1827 r. podjął się kierowania pracą przy przebudowie kościoła i klasztoru karmelitanek trzewiczkowych. W tym samym czasie wydał we Lwowie podręcznik „O machinach parowych”. W styczniu 1829 r. został zdymisjonowany ze względu na zły stan zdrowia (był postrzelony w udo). Wtedy Bem postanowił wyjechać do Galicji (niektóre źródła podają, że jego sam złożył dymisję i miało to miejsce już w 1826).

W marcu 1831 r. Józef Bem przybył do Warszawy, by brać udział w walkach powstania listopadowego. Otrzymał wtedy stopień majora i dowództwo nad baterią artylerii. W powstaniu dał się poznać jako dowódca lubiący śmiałe akcje, potrafił doskonale wykorzystać oddziały konnej artylerii. Walczył m. in. pod Iganiami, Ostrołęką i w obronie Warszawy.

W kwietniu otrzymał stopień pułkownika, a już w czerwcu mianowano go dowódcą artylerii armii czynnej i odznaczono Złotym Krzyżem Orderu Virtuti Militari. W sierpniu został natomiast mianowany generałem brygady. Po klęsce powstania udał się na emigrację do Niemiec i Francji. Był zwolennikiem księcia Adama Czartoryskiego, w 1832 r. należał do założycieli Towarzystwa Literackiego w Paryżu. Nie porzucił także działalności wojskowej – uczestniczył w próbach stworzenia armii polskiej w Belgii, Egipcie i Portugalii. W tym ostatnim kraju podpisał nawet z cesarzem Brazylii Piotrem I, na mocy której obok jego armii miał powstać oddział polski. Jednakże później dokonał nieudanego zamachu na życie władcy, za co został osadzony na dwa miesiące w więzieniu.

Na międzynarodowej scenie politycznej zaistniał na dobre dzięki udziałowi w wydarzeniach Wiosny Ludów (1848). Najpierw planował wywołać powstanie w Galicji, jednak kiedy plan ten spełzł na niczym, udał się do Wiednia. Stamtąd w przebraniu woźnicy przedostał się na Węgry, gdzie dowodził armiami Siedmiogrodu i Banatu.

Kampania toczona w okresie między grudniem 1848 a marcem 1849 roku przysporzyła mu sławy wielkiego wodza. Wtedy to wyzwolił północny Siedmiogród (dowodząc ośmioma tysiącami ludzi pobił dziesięciotysięczną armię gen. Antona Puchnera). W sierpniu jego oddział został zepchnięty do Banatu. Od tego miesiąca pełnił też funkcję naczelnego wodza armii węgierskiej. Dopiero po klęsce w bitwie pod Temeszwarem opuścił Węgry i udał się do Turcji.

Tam przeszedł konwersję na islam, zmienił imię na Murat Pasza i wstąpił do armii sułtana (zmiana wyznania była konieczna, by podjąć taki krok). Po ugodzie turecko-rosyjskiej był internowany w Aleppo (przybył tam w lutym 1850). Ostatnią bitwą jaką stoczył była właśnie obrona tego miasta przed oblegającymi je Beduinami. Zmarł 10 grudnia 1850 r. Nie jest jasne, czy przyczyną jego śmierci była egzotyczna choroba, czy został otruty przez współpracowników Beduinów.

Józef Bem jest bohaterem narodowym Polski i Węgier. Podporządkował on swoje życie wolności i ojczyźnie. Nawet kiedy nie mógł w niej być starał się swoimi działaniami przysporzyć jej jak największych korzyści.