Rafael Santi - biografia, życiorys

Rafael Santi (wł.: Rafael Sanzio) był najmłodszym z wielkiej trójcy dojrzałego renesansu obok Michała Anioła i Leonarda da Vinci. Na świat przyszedł w 1483 roku w Urbino, jako syn malarza Giovanniego Santi, który zapoznał go z wiedzą na temat technik malarskich oraz Marii di Ciarla, córki kupca.

Młodość spędził w rodzinnym miasteczku, a na dworze Federiga II da Montefeltro, gdzie służył jego ojciec, miał styczność z dziełami mistrzów malarstwa takimi jak Paolo Cello, Luca Signorelli, Francesco di Georgio czy Hieronim Bosch. Po ukończeniu siedemnastego roku życia osierocony przez rodziców Rafael został wysłany przez wuja, Simone Ciarla na naukę do pracowni Pietro Perugia do Perugii. Santi spędził tam cztery lata, w którym to czasie wykrystalizował się jego talent. Wierny początkowo szkole Perugia głoszącej konieczność przejrzystości obrazu i ascetyzm przestrzeni, zmieniał stopniowo swój styl, nasycając go tradycyjnymi motywami.

W 1500 roku powierzono młodemu artyście funkcję malarza cechowego miasta Urbino, pracował m.in. przy dekoracji kościoła św. Franciszka i przy zdobieniu biblioteki w Sienie.

Jesienią 1504 roku dojrzały już artystycznie Rafael protegowany przez księżną Montefeltro niejakiemu Gonfaloniere Soderiniemu, udał się do Florencji. Tam jego wrodzona wrażliwość artystyczna musiała ulec arcydziełom Donatella, Masaccia, Leonarda czy Ghibertiego. Wyodrębniał z ich twórczości poszczególne elementy i łączył sprawnie w swoich wielofigurowych kompozycjach.

W 1508 roku Rafael przybył do Rzymu na zaproszenie Bramantego, a w tym czasie wykonywał zlecenia dla księcia Urbino i pracował nad freskami perugińskiego kościoła Kamedułów. W stolicy polecono Rafaelowi zająć się zdobieniami watykańskiej Sali Urzędowej. Najbardziej rozsławiła go Stanza Della Sygnatura (1509–1511). Na ścianach pomieszczenia umieszczono filozofię jako Szkołę Ateńską, Poezję ukazaną jako Parnas, teologię – Dysputę, a także prawo. W 1514 roku, po śmierci swojego poprzednika Bramantego, malarz przejął po nim stanowisko mistrza budowlanego i kierował budową bazyliki Św. Piotra oraz nadzorował wykopaliska ruin w Rzymie.

W trakcie „rzymskich lat” powstały jego obrazy: „Madonna Della Sedia”, portret Juliusza II, „Donna Velato”, „Papież Leon X z kardynałami Giulio de’Medici i Ligi de’Rossi”. Ozdobił także górne części bocznych ścian Kaplicy Sykstyńskiej. W latach 1513–1514 spod jego pędzla wyszła Madonna Sykstyńska, niejednokrotnie porównywana do Mona Lisy Leonarda, przez wielu uznana za kwintesencję zachodniego malarstwa. Madonna ma twarz kochanki malarza Margherity Luti. Część z badaczy dopatrzyła się w św. Sykstusie przedstawienia papieża Juliusza II. Puszkin określił ów obraza mianem „wizji czystego piękna”.

Dzięki swemu ujęciu rzeczywistości postawiono Rafaela na parnasie XVI-wiecznych portrecistów; jego przedstawienia odbiegały od oschłych odwzorowań postaci, artysta okraszał je bowiem zmysłowym odzwierciedleniem żywotności osób, ich cech osobowościowych.

Rafael zmarł 6 kwietnia 1520 w Rzymie na atak febry w trzydzieste siódme urodziny. Został pochowany w rzymskim Panteonie. Jego dzieła były kompilacją idei renesansowych z wyznacznikami chrześcijaństwa. Na fresku Szkoła Ateńska (1510–1511) wyposażył Platona w twarz Leonarda da Vinci, Heraklit odznacza się rysami Michała Anioła, natomiast Euklides patrzy na nas spojrzeniem Bramantego.