Leonid Breżniew - rządy - opracowanie

Dojście Leonida Breżniewa do władzy dokonywał się na fali krytyki Nikity Chruszczowa. I sekretarz obarczany był winą zarówno za dramatyczny stan radzieckiej gospodarki, jak i za porażki na arenie międzynarodowej. Wkrótce okazać się miało, że również i jego następca nie będzie kojarzony z sukcesami.

Priorytetem dla Breżniewa od momentu mianowania na sekretarza generalnego było otoczenie się swoimi sojusznikami. Ludzie nieprzychylni lub wzbudzający jakiekolwiek podejrzenia zostawali zastępowani. Rzecz jasna, w przeciwieństwa do czasów stalinizmu, zachowywali oni życie. Kulminacją tego procesu było objęcie, w 1977 roku, funkcji przewodniczącego Prezydium Rady Najwyższej ZSRR, przy jednoczesnym pozostawaniu na stanowisku sekretarza generalnego. Od tego momentu Breżniew skupił już niemal pełnię władzy w kraju.

Jednocześnie kraj ten pogrążał się w stagnacji. Związek Radziecki zupełnie nie potrafił wykorzystać pomyślnej koniunktury, jaka ukształtowała się w latach 1971-1976. Wytwory niemodernizowanej gospodarki nie mogły być konkurencyjne na rynkach zachodnioeuropejskich. Ludzi odpowiedzialni za tę sferę byli już osobami leciwymi, wychowanymi w czasach wojny. Nie mieli więc pojęcia i nie rozumieli zmian dokonujących się w światowej ekonomii. Bezrefleksyjne trzymanie się schematów wyniesionych z dzieł Marksa i Engelsa zaowocowało potężnym załamaniem. Breżniew chcąc ratować krajowe rolnictwo zarządził więc program doinwestowania przez podniesienie produkcji sprzętu rolniczego i nawozów sztucznych oraz przeprowadzenie melioracji gruntów. Efekty były jednak dalekie od oczekiwań – produkcja żywności wciąż malała. Wobec groźby głodu i częstych strajków, rządzący zdecydowali się na kupno artykułów żywnościowych za granicą.

Sam Breżniew nie był postacią na miarę czasów i problemów, z jakimi musiał sobie radzić. Jego zdolności analityczne były wręcz mierne, więc fakt, że tak długo utrzymał się przy władzy tłumaczyć może jedynie jego „rozsądne” otoczenie się podobnie utalentowanymi osobnikami. Krąg działaczy na szczycie władzy w kraju, (w tym m.in. szef MSZ Andrzej Gromyko, czy członek biura Susłow) był zainteresowany tym, aby Breżniew pełnił swe obowiązki, nawet w momencie, gdy zdrowie zupełnie mu na to nie pozwalało.

Członkowie Biura Politycznego (średnia wieku około 67 lat) wciąż przekonani byli, że główna linia konfliktu ogniskuje się wokół przemysłu ciężkiego i sił zbrojnych. W konsekwencji łożenia olbrzymich nakładów finansowych na zbrojenia, układ sił miedzy NATO i Układem Warszawskim w krótkim czasie przechylił się na korzyść bloku socjalistycznego. Ponieważ jednak broń szybko musiała ulegać unowocześnianiu, wzrost jej liczby pociągały za sobą kolejne koszty, które niewiarygodnie obciążały niewydolny system.

Polityka zagraniczna Breżniewa była pełna niejednoznaczności. Z jednej strony decydowano się na interwencję w obronie socjalizmu w krajach bloku, (jak w Czechosłowacji w 1968), z drugiej jednak godzono się z pewnym odprężeniem w stosunkach z krajami Zachodnimi (układ SALT, KBWE).
W roku 1980 radziecki arsenał, pomimo wszystkich układów rozbrojeniowych, przewyższał o 1/3 siły amerykańskie; jeszcze większe różnice odnotowano w stanie ilościowym armii. Na Kremlu uznano więc, że jest to dobry moment do działania. 29 grudnia 1979 armia Radziecka wkroczyła do Afganistanu, co było zarzewiem nowej konfrontacji ze Stanami Zjednoczonymi. Miał to być początek końca bloku socjalistycznego.