Pakt Północnoatlantycki - NATO - misje pokojowe, operacje

Nadrzędnym zadaniem Paktu Północnoatlantyckiego jest dbanie o pokojowe rozwiązanie konfliktów międzynarodowych, a w razie ich wybuchu – ich zażegnywanie, starania o ich jak najszybsze zakończenie.

Decyzja o podjęciu zdecydowanych działań na terenie konfliktu, włącznie z ewentualnym rozkazem wysłania tam sił stabilizacyjnych, podejmowana jest przez Radę Północnoatlantycką na wniosek któregoś z państw członkowskich lub Sekretarza Generalnego, który to wniosek sugerowany jest przez Radę Bezpieczeństwa ONZ. Następnie przygotowywany jest szczegółowy plan ewentualnej przyszłej operacji, w którym poruszane są m.in. kwestie terminów jej rozpoczęcia i zakończenia, skali zaangażowania sił i zalecanej struktury dowodzenia oraz ogólnej koncepcji i celów działania. Plan trafia pod obrady Rady Północnoatlantyckiej, która po zapoznaniu się z nim, podejmuje decyzję o dalszych krokach sojuszu.

Pierwszym poważnym sprawdzianem dla skuteczności wojsk NATO okazał się rejon Bałkanów, gdzie w drugiej połowie lat 90. XX i na początku XXI w. miały miejsce lokalne, aczkolwiek niezwykle okrutne, konflikty na tle narodowościowym. W kwietniu roku 1993 rozpoczęła się tzw. operacja „Deny Flight”, której celem było zabezpieczenie przez siły sojuszu przestrzeni powietrznej nad terenem byłej Jugosławii i kontrola, aby przestrzegane były przez strony konfliktu – czyli wojska serbskie, bośniackie i chorwackie – wyznaczone strefy zakazu lotów. Ułatwić to miało działania sił humanitarnych (transporty, zrzuty) na terenach konfliktu oraz wesprzeć operacje lądowych sił Narodów Zjednoczonych (UNPROFOR). Misja zakończyła się w kwietniu roku 1995.

Drugim wielkim przedsięwzięciem militarnym sił NATO w tym rejonie była operacja IFOR (ang. Implementation Force). Były to rozpoczęte 20. grudnia roku 1995 zakrojone na szeroką skalę działania, mające zapewnić przestrzeganie rezolucji pokojowej w wojnie pomiędzy Federacją Bośni i Hercegowiny a Republiką Serbską, która została zawarta podczas konferencji w Dayton. Do zadań wielonarodowych sił działających pod egidą NATO w ramach tzw. planu Wspólny Wysiłek należało m.in. sukcesywne wcielanie przez zwaśnione strony postanowień rezolucji pokojowej oraz przestrzeganie zawieszenia broni, zabezpieczanie akcji przekazywania kontroli na spornych terytoriach, nadzorowanie rozbrajania broni ciężkiej i demobilizacji nadprogramowych oddziałów oraz ochrona prężnie działającej pomocy humanitarnej. Misja IFOR trwała dokładnie rok i zakończyła się pełnym sukcesem. Po wycofaniu się wojsk IFOR na ich miejsce NATO przysłało tzw. Siły Stabilizacyjne (ang. Stabilization Force), czyli SFOR, które miały analogiczne zadania, ale działać miały również z myślą o szerszej perspektywie trwałego zapewnienia pokoju w Bośni.

Następnym zadaniem, przed jakim stanęły siły wojskowe NATO, było zapobieżenie pogłębiającemu się kryzysowi humanitarnemu i doprowadzenie do zakończenia bezwzględnej i wyniszczającej wojny pomiędzy Armią Wyzwolenia Kosowa a wojskami Serbii i Czarnogóry. W tym celu w czerwcu roku 1999 do Kosowa wysłane zostało ponad 50 tys. żołnierzy z wielu krajów członkowskich (głównie Wielkiej Brytanii, Francji, USA, Niemiec), a także formalnie nie należących do sojuszu (tj. Argentyna, Finlandia, Malezja, Szwajcaria, ZEA), które działały pod auspicjami NATO jako KFOR (ang. Kosovo Force). Do głównych celów ich misji należało zapewnienie bezpieczeństwa mieszkańcom Kosowa i utrzymywanie porządku publicznego oraz kontrolowanie i – w razie potrzeby – wymuszanie realizacji porozumień pokojowych.

Poza Bałkanami siły NATO zostały na przełomie lat 2001 i 2002 wysłane również do ogarniętego wojennym terrorem talibów Afganistanu, gdzie ich zadaniem jako ISAF (ang. International Security Assistance Force) było początkowo odbicie z rąk talibów, a następnie – zabezpieczenie stolicy kraju, Kabulu. W roku 2003 podjęto niemal jednogłośnie (przeciwna była tylko ponosząca największe straty Kanada) decyzję o rozszerzeniu zasięgu misji i wspomaganiu afgańskiej armii na terenie całego kraju.

Ponadto po ataku Stanów Zjednoczonych na Irak i obaleniu dyktatury Saddama Husseina, NATO zdecydowało się w roku 2004 wysłać w rejon Zatoki Perskiej swoich specjalistów od spraw wojskowości, aby ci wspierali odbudowę wyniszczonego kraju oraz szkolili oficerów dla irackiej armii (NATO Training Mission – Iraq NTM I).