Napoleon Bonaparte - biografia, życiorys

Napoleon I przyszedł na świat 15 sierpnia 1769 roku w Ajaccio na Korsyce, przynależącej wtedy od trzech miesięcy do terytoriów francuskich. Pierwotnie nosił nazwisko Buonaparte, które zmienił w przyszłości na lepiej brzmiące w języku francuskim Bonaparte. Jego ojciec, Karol Maria Bonaparte był adwokatem, który pojął w 1764 roku za żonę matkę Napoleona, Letycję Ramolino, córkę inżyniera. Miał siedmioro rodzeństwa: czterech braci oraz trzy siostry.

Jako chłopiec uczęszczał do szkoły księdza Recco w Ajaccio, gdzie nauczył się pisać i czytać po włosku oraz francusku. Do końca życia jego wymowa nosiła naleciałości akcentu korsykańskiego. Po przeprowadzce wraz z ojcem i bratem do Francji, został umieszczony w kolegium w Autun, aby szlifował znajomość francuszczyzny. Od 1779 roku chodził do szkoły wojskowej w Brienne-le-Château, w której spędził kolejne sześć lat i ujawnił swoje zdolności do nauk matematycznych, historycznych, a także geografii. Po ukończeniu szkoły w Brenne skierowano go na dalsze kształcenie do Szkoły Wojskowej w Paryżu – rozpoczął je w 1784 roku. Studia trwały rok i niewiele wiadomo o Napoleonie z tamtych czasów, tyle tylko, że był nerwowy, posępny, chętny do dyskusji. W tym czasie zmarł jego ojciec.

Po zakończeniu edukacji Napoleon Bonaparte zgłosił się do służby w armii. Początkowo stał po stronie rewolucjonistów korsykańskich, jednak nie został przyjęty do powstańców Paolego, toteż zmienił front poparcia. W 1791 roku dostał awans na stopień porucznika. Za zaplanowanie i przeprowadzenie oblężenia Tulonu awansowano go na szefa batalionu, a wreszcie generała brygady.

Napoleon Bonaparte był jakobinem, zaś po ich klęsce trafił na krótki czas do więzienia. Po wyjściu na wolność pozostawał bezczynny kilkanaście miesięcy. Dopiero w 1795 roku przyszedł mu z pomocą Paul Barras i zaangażował młodego Napoleona do dowodzenia oddziałami w trakcie powstania rojalistów. Jego sukcesy przyczyniły się do przyznania Napoleonowi stopnia generała dywizji.    

W czasie poprzedzającym rewoltę Napoleon poznał w jednym z paryskich salonów swoją przyszłą żonę, Józefinę de Beauharnais, wdowę po wicehrabim z dwójką dzieci, ówczesną kochankę kilku polityków. Zapałał do niej dużą namiętnością i obdarzył miłością na wiele lat. 9 marca 1796 roku doszło do ich ślubu, mimo zobojętnienia i wyrachowania ze strony Józefiny. Kobieta zdradzała męża podczas jego pobytu we Włoszech. Sytuacja odwróciła się, kiedy do Napoleona dotarły wieści o wiarołomstwie żony – Józefina zaczęła dochowywać wierności, natomiast Napoleon zadawał się z licznymi kobietami. Para wzięła rozwód po trzynastu wspólnych latach, gdyż Józefina nie była w stanie urodzić mu potomka. Nawet po rozstaniu Napoleon zajmował się potajemnie byłą małżonką. Ponownie wziął ślub z Marią Ludwiką, córką cesarza austriackiego, z którą doczekał się syna, Napoleona II.

Podobno dzięki wpływom Józefiny otrzymał stanowisko dowódcy Austriaków na terytorium północnych Włoch. W przeciągu roku Napoleon podbił siedem armii i zatriumfował nad czterema generałami. Sukces zawdzięczał charakterystycznym manewrom oskrzydlającym oraz manewrom po liniach zewnętrznych. Rozkazywał m.in. legionom polskim pod dowództwem Jana Henryka Dąbrowskiego.

Po powrocie do Paryża Napoleon został mianowany dowódcą wojskowym stolicy. Zorganizował zamach stanu i, obaliwszy Dyrektoriat, został jednym (pierwszym) z trzech konsulów Paryża. Na tym stanowisku zaprowadził liczne reformy, chociażby obowiązek nieodpłatnej nauki dla ludzi wszystkich stanów, ograniczenie korupcji, reorganizował administrację państwową. Stworzony przez niego Kodeks Cywilny Napoleona głosił zasady wolności osobistej, równości wobec prawa, laicyzacji państwa, nienaruszalność własności prywatnej. Odsprzedał Stanom Zjednoczonym terytorium Luizjany za 15 milionów dolarów.

2 grudnia 1804 Napoleon Bonaparte koronował się na cesarza Francji w trakcie mszy odprawianej przez Piusa VII. Rok później, 26 maja w mediolańskiej katedrze doszło do koronacji Napoleona na króla Włoch.

W trakcie jego panowania Francja prowadziła wojny w Hiszpanii, Austrii, Niemczech. W 1812 roku wypowiedział wojnę Imperium Rosyjskiemu, która przyczyniła się do klęski cesarza. Armia nie przeczekała zimy w Moskwie,  jak wcześniej zaplanowano, miasto zostało bowiem podpalone na rozkaz Fiodora Roztopczyna. Mroźny klimat Rosji oraz ataki regularnej armii rosyjskiej zdziesiątkowały oddziały Napoleona.

6 kwietnia 1814 roku Napoleon abdykował i został zesłany na Elbę, wyspę na Morzu Śródziemnym, skąd uciekł 26 lutego 1815 roku, 1 marca przybył zaś do Francji. W okresie zwanym „100 dni Napoleona”, były cesarz ponownie sięgnął po władzę we Francji, jednak bitwa pod Waterloo 18 czerwca ostatecznie poświadczyła o jego klęsce.

Napoleona zesłano na Wyspę Świętej Heleny, gdzie przebywał sześć lat. Podejmował trzy próby samobójcze, ostatecznie zmarł 5 maja 1821 roku o godzinie siedemnastej minut czterdzieści dziewięć. Na życzenie Napoleona dokonano sekcji zwłok, która wykazała, iż przyczyną zgonu był rak żołądka (to badanie zaprzeczyło hipotezie o rzekomym otruciu cesarza arszenikiem). 9 maja odprawiono mszę żałobną i pochowano Napoleona pod białym kamieniem bez żadnego napisu. Dopiero 1840 roku jego zwłoki spoczęły w Paryżu w kościele Saint-Louis-des-Invalides.