PZPR - zjazd V (1968)

Rok 1968 należy do udanych w rządach Gomułki. Gomułka był pewien sukcesu. Pod koniec tegoż roku zaczął on odzyskiwać kontrolę w partii i miał pełną swobodę działań. Z kolei Moczar miał poparcie wśród młodych działaczy, ale wydarzenia marcowe sprawiły, iż stracił szansę na rozwój w partii.

W listopadzie 1968 r. odbył się V Zjazd PZPR. Trwał od 11. do 16. listopada. Na zjeździe obecni byli: Gomułka, Cyrankiewicz, Edward Gierek, Wędrychowski itd. Na zjeździe oczywiście nie pominięto wychwalania socjalizmu, idei socjalistycznej i władzy ludowej. Przybył sam Breżniew z ZSRR, który bardzo chwalił działalność Gomułki. W rzeczywistości Gomułka był bardzo wygodny dla Związku Radzieckiego – realizował jego postulaty bez grama sprzeciwu. Na zjeździe dokonano ostrych zmian partyjnych w kierownictwie centralnym. Zmiany te były z korzyścią dla stronnictwa gomułkowskiego w partii, jednakże pozwoliły również zaspokoić apetyt młodszym działaczom. Zmiany kadrowe były ogromne, usunięto gen. Witaszewskiego z kierownictwa Wydziału Administracyjnego i zastąpiono go Stanisławem Kanią. Zmiany oznaczały wymianę pokoleń i nadanie partii nowego charakteru i kształtu.

Polityka Gomułki po V zjeździe szła w dwóch kierunkach – z jednej strony Gomułka oferował poluźnienie i minimalne zniesienie cenzury, z drugiej zaś władza zaczęła być zdecydowanie bardziej radykalna. Procesowano opozycjonistów, atakowano wichrzycieli marcowych i studentów. W tym czasie skazano m.in. Kuronia i Michnika. W partii natomiast nastąpiła pozorna stabilizacja. Gomułce udało się na jakiś czas odzyskać kontrolę nad jej działalnością i, co ważne, udało mu się zadowolić wszystkie frakcje w partii.

Każde środowisko znajdujące się w partii po V zjeździe zostało zaspokojone i usatysfakcjonowane swoimi pozycjami w partii. Nie było rywalizacji i tendencji rozkładowych. Ta pozorna stabilizacja w aparacie Gomułki nie trwała jednak długo – w latach 70-tych nastąpiły znaczące konflikty, które później znalazły odbicie w sytuacji politycznej kraju. Aparat Gomułki uchwalił zmiany w szkolnictwie wyższym, zreformowano stopnie naukowe, ułatwiło to awans naukowy ludziom bez habilitacji, np. docent mógł iść wyżej, wystarczy, że cieszył się zaufaniem władz.

V Zjazd PZPR ustanowił nową sytuację partyjną i przyczynił się do chwilowej centralizacji władzy w partii.