Pakt Ribbentrop-Mołotow - przyczyny, postanowienia, skutki

Wzajemne relacje między Związkiem Radzieckim, a Niemcami uległy znacznemu pogorszeniu po przejęciu władzy przez Adolfa Hitlera i powstaniu III Rzeszy, pierwszego nazistowskiego państwa w historii. Wzajemny stosunek obu ideologii był w tym okresie skrajnie negatywny, co dało o sobie znać podczas wojny domowej w Hiszpanii w latach 1936-1939. III Rzesza udzieliła poparcia hiszpańskim organizacjom nacjonalistycznym (na czele z generałem Francisco Franco), co było reakcją na wspieranie przez ZSRR lewicowego rządu zachwianego już politycznie kraju. Opozycyjnym ideologiom chyba nikt w europejskiej polityce nie dawał szansy na choć cień porozumienia.

Druga połowa roku 1939 okazała się przełomowa w stosunkach między niechętnymi sobie państwami. Zarówno Stalin jak i Hitler zaczęli dostrzegać, iż porozumienie leży w interesie każdej ze stron. Niemcy pragnęli zagwarantować sobie spokój na wschodzie, by w przyszłości nie wpaść w pułapkę prowadzenia wojny na dwóch frontach. Związek Radziecki oczekiwał z kolei pomocy przy modernizacji wciąż zacofanego kraju.

Umowa handlowa z 19 sierpnia 1939 roku, była pierwszym ważnym dokumentem między ZSRR a Niemcami. Gwarantowała ona zacieśnienie współpracy, podobnie do wcześniejszego układu w Rapallo z 1922 roku. Porozumienie opierało się na wymianie materiałów i technologii. Rosja zobowiązała się dostarczać, niezbędne rozwijającej się gospodarce III Rzeszy, surowce. Natomiast Niemcy zagwarantowały dostawy broni i nowoczesnej technologii. Ponadto oferowano Rosji Sowieckiej ogromne kredyty, na bardzo niskim procencie. Dzięki temu posunięciu III Rzesza uniezależniła się od dostaw z zachodu, z kolei ZSRR uzyskało wsparcie, dzięki któremu udało się rozbudować potencjał militarny państwa. Współpraca zaowocowała w roku 1940 przedłużeniem umowy.

23 sierpnia 1939 roku, był kolejnym przełomowym dniem w kontaktach Związku Radzieckiego z III Rzeszą. Doszło wtedy do podpisania tajnego paktu, którego nazwa wzięła się od nazwisk ministrów spraw zagranicznych obu państw. Układ Ribbentrop-Mołotow w oficjalnej wersji zawierał pakt o nieagresji. Jednak załączona do niego tajna klauzula, zawierała rozporządzenie o podziale wpływów w Europie wschodniej. Przyjęto w niej podział Polski między oba kraje, ponadto kraje bałtyckie (gdzie granicą stać miała się Litwa) miały przypaść Związkowi Radzieckiemu. ZSRR poruszyło również problem przynależności Besarabii, co do czego Niemcy nie mieli żadnych obiekcji. Ciekawym posunięciem politycznym było nie wykazywanie zainteresowania terenami wschodniej Europy przez III Rzeszę. Porozumienie między dwoma krajami, które różniło wszystko, od ideologii po technologię, stało się faktem.

Dzięki zawartemu porozumieniu, Niemcy zdecydowały się uderzyć 1 września 1939 roku na Polskę. 17 września, zgodnie z postanowieniami paktu Ribbentrop-Mołotow, również Związek Radziecki przystąpił do wojny z już osłabionym państwem Polskim, łamiąc tym samym wszystkie wcześniejsze umowy z Rzeczpospolita. 28 września 1939 po raz kolejny zweryfikowano układ niemiecko-rosyjski.