Mezopotamia - okres Gutejski

Mezopotamia była terenem, na którym co jakiś czas ścierały się różne ludy przybyłe tutaj w poszukiwania nowych siedzib. Każdy okres takiej wędrówki i pojawienia się nowych przybyszów zwykło mieć nazwę w historii. Jednym z takich okresów w dziejach Mezopotamii był okres gutejski. Okres ten trwał ok. 90 lat i związany był z najazdem ludów obcych na ukształtowane tereny państw Mezopotamii.

Okres gutejski przypada na lata 2210-2120 r. p.n.e. ocenia się go jako tzw. ciemne wieki w historii Mezopotamii Sumero-Akadu. Na terenach Mezopotamii co jakiś czas dochodziło do ostrych walk z pomiędzy konfliktowymi ludami. W okresie „cimnych wieków” władze na terenach Sumero-Akadu przejęli Gutejowie i Lulubajowie, którzy byli ludami koczowniczymi. Pochodzenie Gutejów zostało ustalone przez historyczne źródła.

Gutejowie zwani też Gutejczykami to starożytny lud pochodzący z gór Zagros, najprawdopodobniej indoaryjski chociaż nie ma co do tego pewności. Wiadomo natomiast, iż najechali oni na Mezopotamię w okresie największego rozkwitu imperium akadyjskiego. W momencie kiedy kultura Sumero-akadu przezywała swój największy rozwój i największy sukces intelektualnego rozwoju kulturowego. Gutejowie zaatakowali dobrze zorganizowane państwa Mezopotamii. Organizowali oni najazdy i wyprawy łupieżcze na miasta Sumero-Akadu.  Obecność Gutejczyków na terenach Mezopotamii uważana jest za okres stagnacji i upadku. Wiązało się to z zahamowaniem rozwoju budownictwa, rolnictwa i piśmiennictwa, ogólnie okres ten oceniany przez historyków ma wydźwięk negatywny, zwłaszcza, że Gutejowie położyli kres pewnym znaczącym przemianom w Sumero-akadzie.

Jedynym miastem, które nie doznało obecności Gutejczyków było miasto Lagasz. Jego umiejscowienie i położenie uratowało miasto przed najazdem Gutejów. Gutejczycy cieszyli się niesłabnącą siłą do pewnego momentu. Ich kres nadszedł ok. 2120 r. p.n.e. Gutejczycy zostali pokonani przez Uthengala, króla, który zjednoczył pozostałe miasta-państwa, zebrał armię i wypędził Gutejczyków z Sumero-Akadu. Był on przedstawicielem IV dynastii, która ostatecznie rozprawiła się z najazdem barbarzyńców i oddaliła zagrożenie upadku cywilizacji Sumero-Akadu. Niestety najazd Gutejów przyczynił się do znacznego osłabienia struktur państwa Sumero-Akadu i zahamował rozwój kulturowy na prawie 100 lat.

W historii Mezopotamii Gutejowie władali południową Mezopotamią, dzięki barbarzyńskim najazdom i presji byli jej królami przez pewien okres czasu. Ich terytorium rozciągało się od Ummy do Nippur. Jest kwestią sporną ich pozostałość w kulturze sumeryjskiej, nie odnotowano ich wpływów na późniejszą kulturę i sztukę.