Sztuka w Polsce po 1945 roku - sztuka PRL-u

Po II wojnie światowej sztuka w Polsce jak i na całym świecie miała charakter terapeutyczny. Do lat 50- tych artyści szukali swojej tożsamości, wyrażając się w poezji, prozie, malarstwie czy rysunku. Architektura natomiast obrała sobie za zadanie odbudowania zniszczonego wojną kraju.
Z początkiem lat 50- tych władza PRL narzuciła sztuce sposób ekspresji. Socrealizm (inaczej realizm socjalistyczny) postulował zgodność wizji świata z założeniami marsistowskimi, typowość obrazu artystycznego, ludowość, uprzywilejowanie zagadnień o tematyce dotyczącej pracy i tradycji ruchu robotniczego. Socrealizm objawiał się m. in. w górnolotnym, napuszonym malarstwie, w plakacie agitacyjnym, architekturze o formach monumentalnych (rozbudowa gmachu sejmu, hala widowiskowo-sportowa w Katowicach), w masowości w muzyce, powieściach oraz filmach produkcyjnych.

W roku 1955 w wyniku śmierci Stalina doszło do odwilży politycznej, która miała wpływ na sztukę. Coraz większa ilość twórców odchodziła w tym czasie od modelu socrealizmu, a władza przechodziła z tym faktem do porządku dziennego. W latach 60-tych mamy do czynienia z odnowieniem tradycji awangardowych w postaci neoawangardy, zwanej inaczej „drugą awangardą”. „Pierwsza awangarda” wierzyła w zmianę porządku świata przez sztukę, natomiast neoawangarda lat 60- tych oprócz tego wierzyła w możliwość utworzenia „jednej wielkiej rodziny człowieczej”.

Oprócz awangardy odrodził się również ruch kolorystów (kapistów). Ówcześni kapiści chcieli dokonać osądu sztuki po socrealizmie z punktu widzenia tendencji wziętych spoza sztuki, zwłaszcza z wartości etycznych.

W 1957 roku reaktywowała się Grupa Krakowska pod przewodnictwem Tadeusza Kantora. Była to grupa plastyków, których ciężko zaliczyć do jakiegoś nurtu. Tworzyli sztukę współczesną, opartą na abstrakcjonizmie, kubizmie i ekspresjonizmie. Sztuka Grupy Krakowskiej była zupełnie niezależna od nawiązań politycznych. Artyści szukali swojego sposobu wyrazu.

Duże znaczenie miała również sztuka ludowa. Przedstawicielami sztuki ludowej był m. in. Jerzy Bereś, który tworzył troszkę jarmarczne i absurdalne drewniane konstrukcje, których bardzo często używał w swoich przedstawieniach artystycznych.

Kolejnym przełomem w sztuce, był rok 1980, kiedy to narodził się w kulturze polskiej postmodernizm. W tym czasie uznano nowe media za sposób wyrazu, w których sztuka może się objawić. Powstawało coraz więcej filmów, nie tylko fabularnych, ale również animowanych i eksperymentalnych. W 1983 roku reżyser Zbigniew Rybczyński został laureatem Oscara za krótkometrażowy film „Tango”.

Sztuka PRL-u nie była nigdy w stu procentach wolna od cenzury. Artyści starali się wszelkimi sposobami jak najwięcej przekazać przez swoje dzieła. Jednak dopiero po roku 1989 można powiedzieć, że sztuka odzyskała pełną wolność i niezależność.