Inkowie, Aztekowie, Majowie - Europa wobec odmiennych kultur i wartości. Opracowanie

Prócz zachodniej, a konkretniej łacińskiej (a więc obejmującej większość ludów Europy), w dziejach rozwinęło się wiele innych cywilizacji – afrykańska, islamska, chińska, hinduistyczna, a także latynoamerykańska.Tę ostatnią tworzyło wiele etnicznie różnych grup. Byli wśród nich Aztekowie, Majowie i Inkowie.

Aztekowie zamieszkiwali tereny dzisiejszego Meksyku. Wyodrębnili się spośród innych grup w XIV w., osiedlając się wokół wzniesionego na wyspie miasta Tenochtitlan, z czasem rozprzestrzeniając się na większy teren, sięgając dzisiejszej Gwatemali. Rozwinięta kultura duchowa wyznaczała rytm życia mieszkańców, pragnących przypodobać się bogom. Choć niektóre obrzędy dziś wydawać się mogą bestialstwem, należy pamiętać, że dla Azteków bycie złożonym w ofierze stanowiło wyróżnienie. Lud ten rozwinął niesłychanie precyzyjny i skomplikowany system tworzenia kalendarza, oparty na dokładnych pomiarach astronomicznych.

Majowie zamieszkiwali tereny Ameryki Środkowej (Łacińskiej). Wywodzą się z ludów, które skolonizowały obszary późniejszego państwa w XXX w. p.n.e., jednak rozkwit cywilizacji (tzw. okres klasyczny) przypadł na III-VIII w. n.e. Majowie byli niezrównanymi architektami budowniczymi. Wznoszone przez nich schodkowe piramidy i kompleksy budowli przyświątynnych przetrwały wieki. Rozwinęli rolnictwo, a także prowadzili ożywiony handel pomiędzy miastami (które nierzadko wojowały ze sobą). Podobnie jak Aztekowie, opanowali astronomię, precyzyjnie przewidując zaćmienia Słońca i inne zjawiska astronomiczne. Upowszechnili koncepcję matematycznego zera. Stosowali pismo hieroglificzne.

Inkowie od XII w. zamieszkiwali tereny zachodniej Ameryki Południowej. Stolicą ich  imperium było miasto Cuzco. Inkowie stworzyli niezwykle potężną i bogatą cywilizację, opartą na rolnictwie. Dysponowali rozległą wiedzą medyczną, astronomiczną, rolniczą (prowadzili uprawy w górach, do czego wykorzystywali przemyślny system irygacyjny), przestrzegali surowych kodeksów prawnych, wznosili monumentalne miasta (m.in. Machu Picchu) i górskie drogi oraz gromadzili wielkie bogactwa, które stały się przyczyną ich upadku.

Na przełomie XV i XVI wieku rozwijająca się Europa stanęła u progu wielkich zmian. Upadek Konstantynopola spowodował duży rozdźwięk między chrześcijaństwem a islamem, utrudniając wymianę handlową między Wschodem i Zachodem. Kupcy poszukiwali nowych rynków zbytu dla swych towarów, zaś rycerstwo, często zubożałe, za to żądne sławy i łupów, marzyło o podbojach. Po tym, jak Krzysztof Kolumb, szukając drogi morskiej do Indii, odkrył nieznany ląd (1492 r.), Vasco da Gama dotarł do Indii (1498 r.), a Magellan opłynął świat (1519 – 1522), kwestia kolonizacji i podboju nieznanych dotąd zakątków świata stała się sprawą prestiżu i gospodarczym obowiązkiem.

Najsilniej prowadzono kolonizację Ameryki Południowej. Spotkanie Europejczyków z Indianami doprowadziło do niemal całkowitego zniszczenia kultury tych ostatnich. Przybysze ze Starego Kontynentu okazali się barbarzyńcami, nie dorównującymi rozwojem kulturowym Inkom, Aztekom czy Majom, jednak znacznie przewyższającymi ich w bezwzględności i chciwości. Zbrojne wyprawy po łupy, organizowane w ramach tzw. konkwisty, zapisały się czarnymi zgłoskami w historii ludzkości.  Hernán Cortés (podbił Azteków),  Francisco Pizarro (wcześniej świniopas, w czasie konkwisty podbił Inków) to tylko dwaj najbardziej znani łupieżcy. Szlachta i żołnierze chętnie garnęli się do wypraw, szukając bogactw lub lepszego życia w Nowym Świecie.

Prócz żołnierzy i szlachty, zyski z podbojów czerpali kupcy. Przejmując niektóre zdobycze cywilizacji latynoamerykańskich – sadzonki nieznanych dotąd roślin, dzieła sztuki, nowe dla Europy techniki rolnicze, propagowali je w Starym Kontynencie lub sprzedawali. Eksploatowano złoża cennych metali i minerałów, handlowano niewolnikami, zakładano pierwsze plantacje amerykańskie. Jednocześnie, rozwinęła się sztuka morska i ewoluowała świadomość Europejczyków: świat znów okazał się wielkim, fascynującym miejscem, czekającym na odkrywców.

Wyścig po odkrycia przerodził się w zaciętą rywalizację, a nawet konflikt zbrojny, między krajami Europy. Idea kolonializmu kusiła Anglików, Hiszpanów, Portugalczyków i inne kraje, mogące szczycić się wystarczająco rozwiniętą flotą i śmiałymi żeglarzami.