Jan Olbracht - panowanie, polityka zagraniczna

Wywodzący się z dynastii Jagiellonów i królujący w Polsce od 1459 roku Jan Olbracht urodził się w 1459 r., a zmarł w 1501. Był synem Kazimierza Jagiellończyka i Elżbiety Rakuszanki oraz wychowankiem Jana Długosza i Buonaccorskiego.

Jan Olbracht był wybitnie wykształconym zdolnym wodzem i zasłużonym w walkach z Tatarami dowódcą. Kandydował do tronu węgierskiego, ale w 1491 r. został zbrojnie pokonany przez starszego brata, króla czeskiego Władysława II Jagiellończyka, który objął tron węgierski. W czasie swoich rządów Jan Olbracht opierał się na średniej szlachcie. Uformowała się wówczas w 1493 r. w sejmie polskim izba poselska możnowładców. Wewnętrzna polityka króla oraz korzystna koniunktura gospodarcza, popyt na polskie zboże na zachodzie Europy spowodowały wzrost znaczenia stanu szlacheckiego – jednocześnie nastapił rozwój gospodarki folwarczno pańszczyźnianej. Król popierał rozwój miast jednak pod naciskiem szlachty wydał rozkaz zakazujący nabywania dóbr ziemskich przez mieszczan i ograniczył dostęp do wyższych godności kościelnych. Dążąc do jednoczenia ziem polskich Jan Olbracht wykupił w 1494  księstwo Zatorskie, a rok później,  po bezpotomnej śmierci Janusza II włączył do Korony księstwo płockie.

W Polityce zagranicznej Jan Olbracht zwracał uwagę na sprawy tureckie oraz dążył do podporządkowania Polsce księstw naddunajskich. Zerwanie zalezności lennej przez hospodara mołdawskiego Stefana III Wielkiego i coraz silniejsze parcie Turków na północ i zachód skłoniły króla do podjęcia w 1497 r. wielkiej wyprawy na Mołdawię, zakończonej klęską pospolitego ruszenia pod Koźminem na Bukowinie. Niepowodzenie militarne wynikało z braku pieniędzy w skarbie państwa. Chcąc zjednać sobie stronników i zdobyć niezbędne sumy na realizację planów politycznych Jan Olbracht rozdawał i zastawiał dobra koronne, osłabiając przez to majątek królewski i powodując wzrost fortun magnackich. Po koniec panowania Jana Olbrachta magnateria znowu zaczęła wpływac na rządy.

Jeśli chodzi o Litwę, Jan Olbracht przyjął tytuł najwyższego księcia Litwy i uważał się za zwierzchnika wielkiego księcia litewskiego, którym w tym czasie był jego brat Aleksander. Ścisła współpraca między nimi zapobiegła całkowitemu zerwaniu Litwy z Polską. Obaj władcy uzgadniali ze sobą politykę zagraniczną, a w 1499 zawarto w Wilnie unię polsko-litewską, w której oba państwa obowiązywały się do udzielania sobie pomocy przeciw wrogom zewnętrznym.

W 1501 r. Jan Olbracht wyruszył na wojnę z Krzyżakami, lecz wyprawę przerwała nagła śmierć króla. Został pochowany w Krakowie.