Krucjaty - albigensi, husyci, waldensi - geneza, przebieg

Wyprawy krzyżowe na Bliski Wschód w celu walki z muzułmanami o odzyskanie Ziemi Świętej to najbardziej spektakularna i najbardziej rozpowszechniona część wojen religijnych prowadzonych pod auspicjami papiestwa. Oprócz ośmiu numerycznych krucjat przeciwko wyznawcom islamu, w Europie organizowano co najmniej kilka innych kampanii przeciwko wszelkiej maści wrogom Kościoła prowadzonych na znacznie mniejszą skalę.

Pierwszym wydarzeniem w dziejach średniowiecznej Europy, któremu także można przypisać miano krucjaty miało miejsce w roku 1147. Wtedy to, zgodnie z wydanym wcześniej manifestem północnoniemieckiego duchowieństwa w sprawie ekspansji na północny wschód, gdzie zamieszkiwali pogańscy Połabianie, zorganizowano wyprawę zbrojną, której pobłogosławił nawet sam papież Eugeniusz III. Trzon sił tzw. krucjaty połabskiej stanowiły prywatne armie niemieckich feudałów tj. Henryk Lew – książę Saksonii czy Albrecht Niedźwiedź – margrabia Marchii Północnej, którzy w ten sposób chcieli uniknąć konieczności wzięcia udziału w organizowanej przez cesarza Konrada II krucjacie do Jerozolimy. Był to dopiero początek długotrwałego procesu chrystianizowania przez Cesarstwo tej gałęzi Słowian.

W XIII wieku papiestwo w porozumieniu z książętami piastowskimi zaczęło interesować się także ziemiami pogańskich Prusów nad południowym Bałtykiem. W celu szybkiej i sprawnej ich chrystianizacji Konrad Mazowiecki w roku 1226 ściągnął do ziemi dobrzyńskiej Zakon Krzyżacki, który w zamian za nadanie ziemi miał prowadzić wojnę z Prusami, aż do ich ostatecznej kapitulacji. Po zajęciu ziem na północy Polski, Krzyżacy już około roku 1230 zorganizowali pierwszą kampanię na ziemie Prusów i kontynuowali ją do końca XIII stulecia, kiedy cały obszar zajmowany przez pogan znalazł się w obrębie granic Państwa Zakonnego.

Mianem krucjat można nazwać także wojny prowadzone przez cesarza Zygmunta Luksemburskiego z heretyckimi husytami w Czechach w latach 1419–1436. Działania armii cesarskiej wspierał ideologicznie papież, a husyci byli oficjalnie potępieni przez Kościół, co nadaje temu konfliktowi znamion wojny religijnej.