Upadek cesarstwa zachodniorzymskiego - przyczyny, skutki, konsekwencje

Upadek cesarstwa zachodniorzymskiego to proces bardzo długi, który nie miał charakteru nagłego. Rzym stawał się coraz słabszy, więc upadek imperium zdawał się był nieunikniony.

W roku 395 cesarz Teodozjusz Wielki podzielił cesarstwo między dwóch synów. Część zachodnia posiadała rezydencję na północy dzisiejszych Włoch w okolicach Mediolanu i Rawenny. Z kolei część wschodnia tworzona była przez Konstantynopol. Rzym utracił swe pierwotne znaczenie. Od tego podziału bardzo wiele się zmieniło - rywalizujące cesarstwa niechętnie udzielały sobie wzajemnej pomocy, a najazdy ludów barbarzyńskich osłabiały ich pozycję. Nowa podzielona struktura przyczyniła się do rywalizacji między tetrarchami. Cesarstwo zachodnie zaczęło chylić się ku upadkowi - wewnętrzne problemy, spadek wartości pieniądza i ogromne fale migracyjne wpływały destrukcyjnie na spójność państwa.

Zaczęły uwidaczniać się ogromne różnice pomiędzy wschodem a zachodem, brak skoordynowanych działań administracyjnych, problemy podatkowe, upadek armii rzymskiej z dnia na dzień osłabiały całe cesarstwo. Do armii rzymskiej zaczęto przyjmować ludzi spoza cesarstwa, w wielu przypadkach byli to ludzie silnie związani z plemionami germańskimi, którzy osiągali wysokie stanowiska w armii. Armia rzymska pod wodzą barbarzyńskich ludów straciła całą swoją militarną potęgę; tego typu rekrutacja doprowadziła do totalnej dezorganizacji oraz dezorientacji strategicznej i militarnej cesarskiej armii.

Rosnące w siłę, uniezależniające się miasta i ich władcy stopniowo i sukcesywnie zaczęli sprzeciwiać się państwowemu aparatowi. W 375 r. pojawił się kolejny problem z którym cesarstwo zachodniorzymskie miało trudności, był to tzw. wędrówka ludów zapoczątkowana przez Hunów, którzy zaatakowali imperium gockie, zmuszając Gotów do migracji. Hunowie wdarli się do Europy i przyczynili się od wielkiej migracji ludów germańskich, które w obawie przez Hunami uciekały na tereny cesarstwa.

W V wieku ludy środkowoeuropejskie zaczęły osiedlać się na terenach cesarstwa, co z kolei prowadziło do podkopania administracji cesarskiej. Cesarstwo zachodnie zaczęło się kurczyć, stopniowo tracąc wpływy na podbitych dawniej ziemiach, aż do momentu kiedy zaczęła stanowić je wyłącznie pierwotna Italia.

Ostateczny cios zadali cesarstwu Germanie pod wodzą Odoakera, którzy w 476 r. wdarli się do Rzymu. Tę datę wielu historyków przyjmuje jako koniec epoki. Plemienny król Germanów odesłał insygnia cesarskie do Konstantynopola, detronizując tym samym cesarza. Koniec imperium zachodniego otworzył szansę dla ludów germańskich takich jak Frankowie, Sasi czy Longobardowie, którzy w późniejszym okresie próbowali stworzyć swoje państwa na wzór cesarstwa.