Jan Andrzej Morsztyn „Niestatek” („Oczy są ogień...”) - interpretacja i analiza wiersza

Krótki wiersz „Niestatek” zaliczany jest do epigramatów miłosnych. Składa się jedynie z ośmiu wersów, które rysują nam portret kobiety, widzianej oczami mężczyzny.

Utwór oparty jest na zasadzie wyliczenia i wyraźnie dzieli się na dwie części. W pierwszej, podmiot liryczny używa dość banalnych porównań do opisu poszczególnych części ciała wybranki. Czytamy więc o tym, że „oczy są ogień”, „usta koralem”, „włos złotem”. Dowiadujemy się jednak, iż uwielbienie dla ukochanej nie jest bezwarunkowe. Mężczyzna jest w stanie prawić komplementy tej jedynej dopóki ona jemu „dotrzymuje zgody”, posłuszna jest jego woli.

Druga część wiersza mówi o sytuacji, kiedy kochankowie są pokłóceni. Wtedy wszelkie komplementy, zamieniają się w oszczerstwa. A miłe słowa zamieniają się w ciąg porównań do rzeczy strasznych i obrzydliwych. Kontrast między pierwszymi trzema wersami, a trzema ostatnimi, wynika ze zmiany stanu emocjonalnego podmiotu lirycznego.

Rymy w utworze są sąsiadujące, o stałym układzie (aa bb cc dd). Są żeńskie, z jednym wyjątkiem, dokładne. Każdy wers posiada jedenaście zgłosek. Średniówka występuje najczęściej po piątej sylabie.