Charles Baudelaire „Kwiaty zła” - cechy poetyki Baudelaire'a. Opracowanie

Charles Baudelaire był postacią niezwykle barwną. Poeta ten został zapamiętany jako prekursor symbolizmu. Z pewnością nie przesadzają ci, którzy twierdzą, iż zmienił on oblicze poezji – oddzielił ją od życia tłumu, wyzwolił od zadań, które były jej narzucane przez wieki.

Tom „Kwiaty zła” wydany został w roku 1857. Artysta długo zapowiadał jego pojawienie się. Kiedy został ukończony, wywołał skandal, a nawet zgorszenie. Poeta został postawiony przed sądem i skazany. Elementem kary było usunięcie sześciu ze stu utworów, które zdaniem władz obrażały moralność i dobry obyczaj.

Już sam tytuł tomu stanowi zapowiedź poetyki, którą poeta będzie w nim realizował. Kwiaty, które kojarzą nam się z pięknem i wartościami pozytywnymi, skonfrontowane – a w zasadzie zespolone – zostały ze złem, jasnym nośnikiem cech ujemnych. Takie też są utwory wchodzące w skład „Kwiatów zła”. Tak jak w wierszu „Padlina” – autor zestawia ze sobą piękno i brzydotę, młodość i witalność ze śmiercią i rozkładem. Epatowanie brzydotą, turpizm, budzenie odrazy, które miały wstrząsnąć czytelnikiem i skłonić go do refleksji, stanowiły dominantę estetyczną tomu. Poeta opisywał sceny makabryczne, odrażające i przerażające. Wszystko po to, aby przypomnieć odbiorcom o przemijaniu, procesie, którego nie da się zatrzymać.

Baudelaire łączył wrażenia zmysłowe (synestezja) takie jak: dźwięk, barwa, zapach. Robił to w celu pobudzania wyobraźni czytelnika, zaprosić go do gry, w której silniejsze odczuwanie nagrodzone będzie pełniejszym zrozumieniem dzieła. Interpretując poezję, człowiek może poznać lub choćby zbliżyć się do tajemnicy istnienia. Autor postulował w swoich utworach porzucenie dosłownych przedstawień na rzecz symbolu, obrazu, które można wielokrotnie interpretować.

Za pomocą obrazu oddawał również stany psychiczne, kondycję człowieka. Posługiwał się barwą, skojarzeniami, które budowały nastrój w wierszach. Człowiekowi nieustanie towarzyszył lęk i ból metafizyczny. Nie miały one racjonalnego wytłumaczenia. Były projektowane przez psychikę człowieka, która tworzyła wszelkiego rodzaju zjawy, duchy, a nawet wampiry. Lęk krył się w zakamarkach ludzkiego umysłu. Nie znajdując uzasadnienia dla jego odczuwania, człowiek wytwarzał substytuty myślowe, które miały go wywoływać.

Baudelaire postulował ideę poezji wolnej, niczym nieskrępowanej, niezależnej od społecznych nakazów, ale również niepodlegającej tradycjom gatunkowym. Właśnie poczucie wolności pozwalało artyście tworzyć zgodnie ze swoim sumieniem. Jako że odrzucał normy i nakazy, nie obawiał się on sprowadzać już sacrum do profanum. Posługiwał się figurą skandalu. Profanował modlitwę, negował prawdy wiary. Wszystko po to, aby uświadomić ludziom, że pogrążeni są w ciemności i grzechu, iż są zagubieni, a rozwijająca się cywilizacja przeraża swoją anonimowością. Nie były to utwory stricte obrazoburcze, ale oddające stan ducha ówczesnego społeczeństwa. Szok, który wywoływały niektóre wiersze (np. „Litania do Szatana”), miały wstrząsnąć odbiorcą.

Cechą poetyki Baudelaire'a był również „spleen”. Oznaczał on pogrążenie się w marazmie, apatii, przejawiał się w braku chęci do działania, w niepodejmowaniu walki z nudą, która była największym przeciwnikiem duszy i psychiki, tuż obok lęku. Posępne zestawienia barw, przywoływanie mitologicznego Hadesu, sprawiało, że podmiot liryczny stawał się umarłym jeszcze za życia.

Na uwagę zasługują również wyszukane metafory, które z kunsztem, ale i rozwagą, kreślił poeta. Były one wspaniałym uzupełnieniem obrazów, które czytelnik mógł chłonąć niemalże każdym zmysłem. Najbardziej charakterystyczne są metafory dotyczące życia człowieka we współczesnym świecie.

Baudelaire wyznaczył nowe kierunki w literaturze. Słowem – stworzył „nową poezję”, która stała się wzorem dla wielu kolejnych pokoleń artystów.