Rozmowy z Bogiem w literaturze - omów temat na wybranych przykładach literackich

Bóg, jako największa Siła Sprawcza, od zawsze fascynował artystów. W swoich utworach zwracali się oni z prośbami, wyrażali nie tylko podziękowania i podziw, ale także kierowali oskarżenia na istniejący kształt świata. Udajmy się wiec w podróż po epokach i przybliżmy kilka takich literackich rozmów z Bogiem.

Najbardziej znanym utworem pochwalnym jest „Pieśń” Jana Kochanowskiego - „Czego chcesz od nas, Panie, za Twe hojne dary?”. Renesansowy poeta widzi w Najwyższym niezmierzone dobro i łaskę. W utworze tym pojawia się motyw Deus artifex - Boga jako artysty. To świat jest pierwszym dziełem sztuki, najwspanialszym bo zupełnie niepowtarzalnym. Poeta wylicza poszczególne aspekty świata, które zostały stworzone i uporządkowane przez Najwyższego. Jan Kochanowski w swojej pieśni kieruje prośbę o nieustaną bożą opiekę nad ludźmi. Jest to pobożny hymn pochwalny, pisany z perspektywy człowieka w pełni akceptującego i miłującego boskie dzieło.

Mikołaj Sęp-Szarzyński, wybitny poeta doby baroku, w swojej pieśni „O rządzie Bożym na świecie” zwraca się do Boga następującą apostrofą: „Wiekuista mądrości, Boże niezmierzony”. W utworze tym wychwala on majestat Stwórcy, jako Pana całego świata. Jemu także przypisuje wszelki porządek jaki istnieje na ziemi, ułożenie obłoków, opanowanie żywiołów. Zwraca się także z błaganiem o zaprzestanie karania ludzkości, o zgodę, gwarantując pokorę i posłuszeństwo całego rodzaju.  Utwór ten jest utrzymany w konwencji pobożnej prośby. Podmiot liryczny ma świadomość, że wobec Boga jest ledwie nic nieznaczącym prochem. Z tego utworu można wysnuć wizję Boga okrutnego, bezwzględnie, ale i sprawiedliwie sprawującego pieczę nad światem.

W „Dziadach cz. III” Adama Mickiewicza, główny bohater - Konrad - pojedynkuje się z Bogiem o rząd dusz. „Wielka improwizacja” to dramatyczna konfrontacja człowieka ze Stwórcą. „Ja czuję nieśmiertelność, nieśmiertelność tworzę, cóż Ty większego mogłeś zrobić - Boże?” - te słowa to zrównanie samego siebie z Najwyższym. Poeta osadzony w więzieniu jednak na tym nie poprzestaje. Z każdym słowem rozzuchwala się coraz bardziej, uzurpuje sobie miano „stwórcy”, pragnie rządu dusz: „Daj mi rząd dusz! - Tak gardzę tą martwą budową…” Ostatnie słowa jakie wypowiada Konrad są już jawnym wypowiedzeniem wojny Bogu: „Ja wydam Tobie krwawszą bitwę niźli Szatan: On walczył na rozumy, ja wyzwę na serca.” To jasne, że takie słowa padają, ponieważ główny bohater jest rozczarowany kształtem świata, wielką niesprawiedliwością jaka dotknęła jego naród. Jest to rozmowa, w której człowiek nie tylko stawia się na równi z Najwyższym, ale także próbuje wynieść się nad Niego.

Jak widać - różne były sposoby zwracania się do Boga. Oddawano chwałę, ale także toczono walki. Kształt takiej konwersacji często był zależny od kontekstu sytuacji i nastroju panującego w danej epoce. Jedno jest pewne - człowiek od zawsze miał świadomość Stwórcy, czuwającego nad światem i nadającego mu określony kształt.