Republika Południowej Afryki - powstanie i funkcjonowanie

Początkowo tereny obecnej Republiki Południowej Afryki zamieszkiwały ludy Buszmenów oraz Hotentotów. W IX w. lud Bantu zepchnął Buszmenów i Hotentotów na południowy zachód. Pierwsi europejczycy pojawili się dopiero w XV w. rozpoczynając kolonizację w XVII w. od założenia Kapsztadu przez holenderską Zjednoczoną Kompanię Wschodnioindyjską.

Wokół portu powstała kolonia nazwana Krajem Przylądkowym. W międzyczasie do Afryki napływali osadnicy z Francji, Niemcy, Holandii. Okresowi kolonizacji towarzyszyły nieustające konflikty z ludnością afrykańską. Na przełomie XVIII i XIX w. Wielka Brytania opanowała kolonię, co doprowadziło do utworzenia  Republiki Natal przez lud Bantu, który był niezadowolony z nowej władzy. Po zajęciu Republiki Natal przez Brytyjczyków, kolejno powstała Republika Traswalu w 1852 r., a 1854 Wolne Państwo Orania. W czasie gorączki złota nastąpił kolejny konflikt z Burami. Brytyjczycy pokonali ich w 1902 r, a następnie utworzyli Związek Południowej Afryki. W czasie I Wojny Światowej ZPA zajęło  Niemiecką Afrykę Południowo- Zachodnią.

W 1931 r. ogłoszono niepodległość Związku. Po II wojnie światowej władzę w państwie sprawowała nacjonalistyczna Partia Narodowa. Od tego czasu zapoczątkowana została polityka apartheidu (polityka proklamująca segregacje rasową), która wprowadzona była w dwóch etapach: w 1948-63 zostały utworzone zasady prawne apartheidu a w 1963- 89 tzw. bantustanizacja RPA, czyli tworzenie rezerwatów (bantustanów) dla ludności murzyńskiej. Od lat 60. polityka apartheidu była mocno krytykowana na arenie międzynarodowej, a sam apartheid został uznany za zbrodnię przeciwko ludzkości. W tym czasie został też aresztowany przeciwnik apartheidu Nelson Mandela.

W 1961 roku władze proklamowały republikę i zmieniły nazwę państwa na Republikę Południowej Afryki. Powstanie RPA było równoznaczne z zerwaniem więzów z Wielką Brytanią.

W latach 60. gospodarka RPA rozwijała się dynamicznie, rozbudowano potencjał wojskowy. W 1976 r. rząd ogłosił niepodległość bantustanu Transkei. W kolejnych latach taką niepodległość uzyskały następne bantustany. Od początku lat 70. zaczął powstawać ruch oporu przeciwko zbrojnym metodom walki z apartheidem. W 1976 doszło do antyrządowych wystąpień czarnych Afrykanów, które zostały krwawo stłumione przez policję i wojsko. W tym czasie doszło również do pierwszych starć zbrojnych pomiędzy Zulusami i Khosa.

Od połowy lat 70. RPA prowadziła agresywną politykę wobec swoich przeciwników zamieszkujących sąsiednie państwa afrykańskie. Owa polityka polegała na interwencji zbrojnej podczas wojny domowej w Angoli, a także na atakach na Mozambik i Botswanę. Od 1976 władze RPA zaczęły realizować  program „kontrolowanego osłabienia barier rasowych”, dzięki któremu utworzono wielorasowy parlament i rząd. Od 1989 zaczęto stopniową likwidację apartheidu. W 1990 zalegalizowano organizacje antyapartheidowe, zwolniono z więzienia Nelsona Mandelę i podjęto dialog z opozycją. W 1991 zniesiono podziały rasowe. Pierwsze demokratyczne wybory zostały przeprowadzone w 1994 roku. Prezydentem został Nelson Mandela. W 1996 r. ustanowiono nową konstytucję. W wyborach w 2004 r. Afrykański Kongres Narodowy umocnił swoją pozycję w państwie.

Obecnie w RPA 75% ludności to ludy Bantu. 14% to ludność europejska, a pozostali są pochodzenia m. in. azjatyckiego. Po zniesieniu apartheidu z RPA wyjechała część europejczyków, natomiast wzrosła migracja z państw sąsiadujących.