Katarzyna II - biografia, życiorys

Katarzyna II (Sophie Friederike Auguste zu Anhalt-Zerbst), cesarzowa Rosji urodziła się 2 maja 1729 roku w Szczecinie. Była córką niemieckiego księcia Christiana Augusta oraz Joanny Elżbiety. W momencie narodzin Zofii jej ojciec przebywał wraz ze swoimi oddziałami w Szczecinie. Zaraz po tym, jak przyszła na świat, poddano w wątpliwość jego ojcostwo.

Dziewczynka dorastała w otoczeniu innych dzieci, jej zachowania nie były krępowane, wyłączając czas, który musiała poświęcić na naukę. Zofia miała pojemny i otwarty umysł, który z łatwością przyswajał informacje. Sprawująca opiekę nad edukacją dziecka guwernantka Zofia Cardel, wpoiła jej zasady gramatyki francuskiej, zapoznała z dziełami wielkich literatów. Dziewczyna nie była niestety obdarzona dobrym słuchem, toteż lekcje muzyki nie dały pozytywnych rezultatów.

Kiedy osiągnęła wiek czternastu lat, jej rodzina opuściła Szczecin i zamieszkała w własności ziemskiej w Zebrst. Zofia rychło opuściła tę posiadłość i udała się na zaproszenie carycy Elżbiety do Petersburga. Nie zastała carycy w mieście, więc kontynuowała długą podróż przez kolejne tygodnie. Celem wizyty Zofii było jej przeznaczenie na żonę siostrzeńca carycy, Karola Piotra Ulryka. Piotr i Zofia nie byli do siebie przekonani i żywili obopólną niechęć. On był niedojrzały, wybuchowy, nieurodziwy i miał skłonności do alkoholu. Ona traktowała go protekcjonalnie.

W 1744 roku Zofia przeszła na religię prawosławną i przyjęła na chrzcie imiona Katarzyna Augusta. Zaraz potem odbyły się jej zaręczyny z Piotrem, ceremonia ślubna zaś rok później, 21 sierpnia. Katarzyna czuła się na dworze wyobcowana, opuszczona przez matkę, ignorowana przez męża, który nie był w stanie sprostać małżeńskim obowiązkom. Ich małżeństwo przez kilka lat pozostawało nieskonsumowane. Katarzyna po upływie pewnego czasu zaczęła zadawać się z kochankami.

Wolny czas na dworze Katarzyna wypełniała misjami dyplomatycznymi. Jej pierwsza udana aktywność była związana z zatrzymaniem Holsztynu przy Rosji. W tym czasie romansowała już z Lwem Naryszkinem oraz Sergiuszem Sałtykiem. Katarzyna spodziewała się z drugim mężczyzną dziecka, jednak poroniła. Kiedy zaszła w ciąże po raz drugi, jej teściowa w obawie przez złą sławą oddaliła kochanka. Druga utrata dziecka przyczyniła się do kryzysu psychicznego oraz osłabienia organizmu Katarzyny. Dopiero 1754 roku urodziła syna, Pawła, lecz nie była nawet obecna ja jego chrzcie. Elżbieta traktowała ją przedmiotowo i nie liczyła się z wolą oraz uczuciami Katarzyny.

W 1755 roku poznała przez ambasadora brytyjskiego, Charles’a Hanbury’ego Williama, który przedstawił jej swojego kochanka, Stanisława Augusta Poniatowskiego. Konsekwencją tej znajomości była córka Anna Piotrowa – tę także odebrano Katarzynie zaraz po narodzinach. Dziewczyna umarła w wieku dwóch lat. To przeważyło szalę goryczy młodej matki.

Podczas wojny siedmioletniej Rosja opowiedział się po stronie Austrii przeciwko Prusom. W  tym czasie Katarzyna zerwała z Augustem Poniatowskim. Sytuacja uległa zmianie po śmierci carycy Elżbiety, kiedy wówczas już car Piotr I zawarł pokój z królem Prus. Rządy Piotra I miały obłąkany charakter, przepełniały je szaleńcze decyzje, były naznaczone korupcją. Jego postępowanie przysporzyło mu wielu wrogów, natomiast przyczyniło się do wzrostu popularności obdarzonej zmysłem dyplomatycznym Katarzyny. W lipcu 1762 roku stronnicy Katarzyny skłonili ją do przejęcia władzy. Spotkało się to z poparciem ludu rosyjskiego. Po śmierci Piotra Ulryka w tym samym roku (być może został zamordowany z polecenia Katarzyny), jego żona przejęła panowanie.

W celu zwiększeniu budżetu państwa caryca podniosła podatek na alkohol, obniżyła ceny soli, zmniejszyła liczbę wojska. Ziemie zabrane za czasów panowania jej męża duchowieństwu zostały zwrócone. Niezadowolone z panowania carycy było chłopstwo, które nieustannie wszczynało wobec niej bunt. Kwestią sporną były wspomniane grunty przekazane na powrót kapłanom, odebrano w tym celu chłopom. Katarzyna zezwoliła szlachcie na handel chłopami, którym przyznała status niewolników.

Caryca mianowała swojego syna Pawła admirałem, sekularyzowała majątki kościelne oraz stanowczo kończyła konflikty z duchowieństwem. W roku 1762 poznała Grzegorza Orłowa, z którym miała trwający dziesięć lat romans.    

Po śmierci Augusta III Sasa, króla polskiego, znalazło się kilku kandydatów na tron, lecz Katarzyna II miała odmienną wizję władzy w Koronie Polskiej. Zamiast poprzeć któregoś z trzech aspirantów: Augusta III, Jana Klemensa Janickiego lub Adama Kazimierza Czartoryskiego, przy użyciu oddziałów rosyjskich wprowadziła na tron niegdysiejszego swojego kochanka Stanisława Poniatowskiego. W późniejszych latach uczestniczyła w rozbiorze Polski.

Monarchini kontaktowała się z myślicielami oświecenia, takimi jak Diderot czy Wolter. Zainicjowała stworzenie jednolitego systemu edukacji, stworzenie szkół ludowych dla najuboższych oraz przedsięwzięła reformę Głównej Szkoły Ludowej. Wydała Wielki Nakaz, czyli spis reform odpowiednich dla państwa w dobie oświeceniowej. Ten wykaz mocno ograniczał rolę Senatu, zrównywał obywateli mocarstwa i objaśniał rodzaj przestępstw wraz z wymiernymi do nich karami.

Kolejnym liczącym się faworytem Katarzyny był wódz Grzegorz Aleksandrowicz Potiomkin. Po utracie miejsca w jej łożu zajął funkcję osobistego doradcy carycy. Po nim w sypialni Katarzyny gościli regularnie jedynie Aleksander Mamonow oraz Płaton Zuboż.

W ostatnich latach Katarzyna zetknęła się z Wielką Rewolucją Francuską, która nastraszyła caryce i sprowokowała zerwanie wszelkich więzi z Francją. 

Katarzyna zmarła 5 listopada 1796 roku, podobno w trakcie pobytu w toalecie i najprawdopodobniej w wyniku wylewu krwi do mózgu. Władzę po niej, wbrew woli Katarzyny, przejął jej syn, Paweł I.